Kerken in Canada 1
D.J. Bolt
14-05-16
Ruim twee jaar geleden waren we in Canada waar we de conferentie over hermeneutiek in Hamilton bijwoonden. We hebben toen het voorrecht gehad uitgebreid kennis te maken met het kerkelijk leven in de Canadian Reformed Churches (CanRC). We hebben daar warme gevoelens aan overgehouden. Deze kerken, die een zusterkerkrelatie met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt in Nederland onderhouden, hebben ons weer de rijkdom doen ervaren van echt, 'gewoon' gereformeerd leven waarin de gehoorzaamheid aan Gods Woord verkondigd wordt en ook gestalte krijgt in het leven van elke dag.
We hebben er een reeks artikelen over geschreven op deze site.[1]
Nu deed zich weer een gelegenheid voor om ons te verdiepen in het leven de CanRC. Gedurende ons verblijf in dit enorme grote en prachtige land konden wij opnieuw allerlei activiteiten bijwonen die onze gereformeerde broeders en zusters hier ontplooien. Daar willen we in een volgende aflevering in deze serie ook graag wat meer van vertellen. Maar eerst moet nu iets heel belangrijks onze aandacht hebben. De Generale Synode (GS) van de Canadese kerken vergadert in deze tijd. En dat biedt natuurlijk een uitgelezen kans om nieuwe inzichten te verwerven in het kerkelijk leven hier. Daarom hebben we elke gelegenheid aangegrepen om plenaire sessies van de synodevergadering te bezoeken en te luisteren naar wat daar passeert.
In deze aflevering van de artikelenserie gaan we wat meer inzoomen op m.n. de manier waarop deze synode werkt en tot besluiten komt. Volgende afleveringen hopen we meer op genomen besluiten voor Nederlandse lezers samen te vatten en waar zinvol er op in te gaan.
Ja, want we zijn zeker geïnteresseerd in de inhoud van de besluiten. Er komen tal van zaken aan de orde. Bijvoorbeeld:
- Bijbelvertaling
- Training predikanten
- Hulpbehoevende studenten
- Vernieuwing Book of Praise
- Canadian Reformed Theological Seminary
- Appels
- Kerkelijke eenheid/relaties met buitenlandse kerken
- Enzovoort, enzovoort.
Het zal niet verbazen dat m.n. de relaties met buitenlandse kerken onze speciale aandacht heeft. Hoe gaan de CanRC om met kerkelijke relaties op hun Noord-Amerikaanse continent? En vooral natuurlijk ook daarbuiten, en dan vooral de verhouding met de Nederlandse kerken: GKv, DGK en GKN. Ieder die geen vreemde in Jeruzalem is weet hoe hier van alles aan de hand is.
De relatie met de GKv staat onder grote druk. De Canadese kerken stuurden haar zelfs een officiële vermaanbrief. Komt misschien de zusterkerkrelatie (verder) in gevaar?
En voor ons ook heel belangrijk, hoe kijken de CanRC aan tegen de kleine van de GKv afgescheiden kerkverbanden in Nederland? Wat voor zicht hebben zij op de moeiten daar? Kunnen ze hen bemoedigen in hun strijd en mogelijk hulp bieden in moeiten die zij (ook onderling) ondervinden?
Kortom, alle reden om dagelijks de reis door het mooie Canadese 'parklandschap' van de Region Niagara (precies, bij die watervallen) te ondernemen naar Dunnville waar de synode in de kerkzaal van de gelijknamige plaatselijke kerk wordt gehouden. En daar met grote gespitste oren te luisteren naar wat de broeders naar voren brengen en besluiten.
Maar dat viel nog niet zo mee…
De generale Synode
Voor we in volgende artikelen zullen proberen meer inhoudelijk zaken door te geven, eerst het een en ander over de synode en haar werkwijze zelf.
Bidstond
Voor het eigenlijke synodewerk begon werd een bidstond, een eredienst, gehouden in de kerk waar de synode vergadert, dus in Dunnville. Naar de ook in Nederland bekende gewoonte leidde de preses van de vorige synode deze, in dit geval rev. Cl. Bouwman, de predikant van Smithville. Hij verkondigde indringend het Woord over Vrede in Jeruzalem en ging in het gebed om Gods zegen over het werk van de synode.
Samenstelling
De CanRC verkiezen hun afgevaardigden 'getrapt'. Twee regionale synoden, regional synod West en regional synod East, die elk uit vier classes bestaan, kiezen elk twaalf broeders. Zo zijn er dus in totaal 24 broeders die de synode vormen.
Van deze 24 broeders, allemaal ambtsdragers, is de helft predikant. Een mooie evenwichtige verdeling.
Voordat de synode haar werkzaamheden kan beginnen is er al veel georganiseerd. De deputatendocumenten zijn beschikbaar gemaakt. En dat is niet mis, het zijn samen enkele duizenden pagina's![2]
De vergaderplaats moet worden ingericht, onderdak geregeld (afgevaardigden komen soms van duizenden kilometers ver!), en voor de catering gezorgd. De plaatselijke gemeente krijgt daarvoor hulp van ervaren organisatoren van eerdere synoden.
De 24 broeders werken op een, voor Nederlandse begrippen, verrassende wijze samen om in ongeveer veertien dagen de agenda af te werken! Dat is in vergelijking met gereformeerd-vrijgemaakte synode een welhaast ongelooflijk korte tijd. Wel moet daarbij natuurlijk worden bedacht dat de GKv groter is en haar synodevergaderingen meestal alleen op vrijdag en zaterdag houdt. Daardoor is het werk over meerdere maanden gespreid. Maar toch blijft het amazing dat hier in amper tien werkdagen het werk moet zijn voltooid. Hoewel, eerdere synodes hebben soms 3 of 4 weken geduurd.
Werkwijze
Allereerst wordt een moderamen verkozen, waaraan de leiding van de vergadering, de verslaglegging (acta) en de communicatie is opgedragen. Het was opvallend dat alle moderamenleden predikanten zijn. Hoewel geen vaste regel, het is vaak het geval.
Deze keer bestaat het moderamen uit de volgende broeders:
Ds. R. Aasman, preses.
Ds. R.A. Schouten, assessor
Ds. R.C. Janssen, scriba I
Ds. E. Kampen, scriba II
De eerste taak van het moderamen is om een aantal commissies in te stellen en daarover het werk te verdelen. Het resulteerde in vijf commissies. Haar taken en samenroepers kunnen worden gevonden in de Voorlopige Acta.
Elke commissie heeft een samenroeper en een rapporteur. Maar dat is normaliter een en dezelfde persoon. Aardig is, dat in Dunnville één van de samenroepers, ds. VanWoudenberg, heeft besloten dat zijn commissieleden ieder om de beurt gaan rapporteren. Opbouwen van een waardevolle ervaring dus.
Vervolgens gaan deze commissies aan het werk. Er ontstaat een heel dynamisch gebeuren. Want zodra een of meerdere commissies (een deel van) haar werk klaar hebben kunnen hun voorstellen behandeld worden in een plenaire sessie van de synode. Het moderamen regelt dat als een spin in het synodeweb.
Conceptvoorstellen worden besproken in ronden. Wat we er van gezien hebben verloopt dat heel soepel. Er is niet een strakke protocol van twee ronden met amendementen waarin alles moet zijn afgerond. Als iemand een nieuwe ronde nodig vindt, welaan de preses geeft die. Het geeft naar onze waarneming een ontspannen sfeer in de bespreking in vergelijking met vrijgemaakte synoden die we meemaakten.
De eerste dagen wordt er heel weinig plenair vergaderd. Immers de commissies zijn druk bezig met het maken van voorstellen. Daarom is er ook niet echt (voor ons) een peil op te trekken wanneer bepaalde zaken worden behandeld.
Deputaten en adviseurs
Elke synode stelt deputaten aan die bepaalde werkzaamheden uitvoeren tussen twee synoden in, en daarvan verslag doen aan de volgende synode[3].
De deputatenrapporten moeten minstens zes maanden voor het begin van de synode naar al de kerken gestuurd zijn die deze dan kunnen bestuderen en vervolgens op- en aanmerkingen sturen aan de synode.
Hoe behandelt nu de Canadese synode de deputatenresultaten?
Hier is een opmerkelijk verschil te ontdekken met een Nederlandse (vrijgemaakte) synode. Want in tegenstelling tot de werkwijze van de laatste hebben de CanRC-deputaten geen toegang tot de besprekingen op de generale synode.
De (advies)commissies beoordelen de reacties van de kerken en verwerken die in hun conceptbesluiten. Daarop worden ze in de voltallige synodevergadering behandeld.
Dat betekent dat deputaten géén invloed hebben op de besluitvorming in de synodevergadering. Wel kunnen commissieleden natuurlijk nadere informatie vragen aan deputaten maar het zijn de kerken in hun afvaardiging die onafhankelijk van deputateninvloed delibereren en besluiten nemen.
De laatste jaren hebben we in de vrijgemaakte kerken gezien hoe groot de invloed en 'macht' van deputaten is geworden. Soms beheersten ze in belangrijke mate het proces van meningsvorming in de synode. En dat is natuurlijk geen goede zaak.
Ook de hoogleraren van het Seminary in Hamilton hebben geen rol als adviseurs van de synode. In Nederland hebben de hoogleraren van de Theologische Universiteit in Kampen die rol wél en hebben niet zelden een aanzienlijke invloed op de meningsvorming in een synodevergadering[4].
Alweer, in Canada wil men dat de kerken zelf door hun afgevaardigden beslissingen nemen. Natuurlijk kan een commissie advies vragen voor haar voorstellen. Maar het blijven de commissie/synodeleden die verantwoordelijk zijn voor hun werk en dat in de plenaire vergadering voordragen en verdedigen, en zo nodig aanpassen.
Overigens kunnen afgevaardigden van zusterkerken weer wél, indien ze dat wensen, een inbreng hebben in de vergadering. Daar hebben we tot nu een enkele keer gebruik van zien maken. Is dat eigenlijk niet een (kleine) inconsequentie?, zo vragen we ons af.
Verslag
We wilden graag een verslag maken van de besprekingen op de synode. Weliswaar niet zo gedetailleerd als we dat deden van de synodevergaderingen in Nederland maar toch een weergave die het mogelijk maakt om de lijn van de discussies te volgen. Daarvoor hadden we een accreditatie gevraagd aan de synode. Dat hield o.m. in dat we voorstellen van commissies zouden ontvangen vóór de aanvang van hun plenaire bespreking op de synode. En dat we zoveel mogelijk op de hoogte zouden worden gesteld van de planning van de besprekingen.
Helaas, besloot de synode dat onze 'status' niet anders zou zijn dan van iedereen die op de publieke tribune meeluisterde. Dat maakt het vrijwel onmogelijk om op een verantwoorde wijze de vergaderingen op de beoogde wijze te verslaan. Als er bijvoorbeeld een discussie ontstaat over wat er precies is verwoord in, noem maar wat punt 8.3.8.11 van een conceptvoorstel maar je weet niet wat er staat, moet je heel knap zijn om dat stante pede uit de discussie te kunnen reconstrueren. En zo knap zijn we niet.
Dus hebben moeten afzien van deze wijze van verslaggeving. Toch wonen we wel de plenaire sessie zoveel bij, zeker als daar ook toespraken van buitenlandse afgevaardigden worden gehouden. Bovendien is het ook zinvol om de 'sfeer' van de meeste vergadering van deze kerken op te snuiven.
Maar dit betekent niet dat we onze lezerskring geheel van informatie verstoken moet laten blijven. Want het mooie van de Canadese synodale organisatie is dat in principe de synode zelf snel zorgt voor haar verslag. De voorlopige acta van de dag waarop de beraadslaging plaatsvond komen, als het scriba I lukt, de volgende dag al beschikbaar op internet.
We hebben ons voorgenomen op basis daarvan zoveel mogelijk belangrijke informatie samen te vatten op onze site.
Wordt vervolgd
[1] De artikelen Hamilton en Hermeneutiek (…), in de rubriek Rond de Schrift.
[2] Zie www.canrc.org, Documents.
[3] Zie van synode van Dunnville
[4] Denk hier bijvoorbeeld aan de invloed van een van de hoogleraren in het debat over de vrouw in het ambt op de synode van Ede.