Ontwikkelingen in de CGK 5
D.J. Bolt
25-03-23
Ieder die meeleeft met het kerkelijk gebeuren, ziet het: de strijd om gereformeerd te blijven woedt in alle hevigheid voort in de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). Veel van die strijd is herkenbaar voor hen die lid zijn (geweest) van de GKv. Moeten zij die 'overgingen' van GKv naar CGK hun eerdere strijd niet opnieuw voeren?
In deze aflevering proberen we aan de hand van classisverslagen in De Wekker wat te laten zien van de worsteling in deze kerken. De berichten die hieronder volgen geven een indruk hoezeer de zaak van de vrouw-in-ambt (en niet alleen die!) de Christelijke Gereformeerde Kerken in een steeds grote(re) beroering brengt. Er lijkt sprake van escalatie.
We geven de berichten in chronologische volgorde en met bronvermelding, zonder naar volledigheid te streven. Hier en daar zullen we enig commentaar geven.
Ontwikkelingen
De langste synode
De Wekker 11 270522
De generale synode van 2019 werd op 11 mei 2022 afgerond. Naar afgevaardigde Leen Mak vermoedt, was het de langste CGK-synode ooit, mede door de coronamaatregelen. De meeste vergadering eindigde in een 'impasse', een 'patstelling', oordeelde het synodelid. Mak:
'Al sinds 2016 leek het erop dat we, wat betreft kerkelijke eenheid, daarop waren terecht gekomen. Kerkverbanden, met wie de CGK zich verbonden weten, namen besluiten waardoor samenwerkingsgemeenten
in een spagaat terecht kwamen. Mede daardoor groeiden ook binnen de CGK steeds diepere verschillen van inzicht. Deputaten 'Eenheid gereformeerde belijders' zagen niet hoe er in die situatie voorgang geboekt kon worden. De commissie, die de besluitvorming in de synode moest voorbereiden, kwam er ook niet uit: in meerdere ronden werden er meerderheids- en minderheidsrapporten geproduceerd. Deze patstelling duurde tot de synode in april jl. besloot dat het bijzondere ambt blijft voorbehouden aan mannen.
Hoe moet het nu verder met de zgn. samenwerkingsgemeenten, gemeenten die samengesteld kunnen zijn uit elke combinatie van CGK, GKv en NGK, en waarin op diverse plaatsen (en steeds meer!) al vrouwen tot de ambten zijn toegelaten?
De synode stelde een commissie in die deze problematiek in de komende periode nader gaat onderzoeken en in gesprek gaat met plaatselijke kerken die ermee te maken hebben.
Maar de vraag is: wat doen de plaatselijke kerken nu de synode zo'n duidelijke uitspraak heeft gedaan, die bovendien een bevestiging is van meerdere eerdere synodale besluiten?
We zullen zien.
Classis Zwolle - 1
De Wekker 10 110522
De classis Zwolle kwam (voortgezet) bijeen op 16 maart 2022. Het ging ook op deze vergadering weer over ontwikkelingen in de CGK-Zwolle. Deze enorme gemeente van ongeveer 5000 zielen had al vóór de synode besluiten van 22 april 2022 alle ambten opengesteld voor vrouwen.
Op de classistafel lag een verzoek van CGK-Sliedrecht (Eben-Haëzer) aan de classis:
- de kerkenraad van Zwolle op te dragen hun besluit over de openstelling van alle ambten voor zusters van de gemeente terug te draaien;
- de kerkenraad van Zwolle te vermanen omdat zij zich niet houden aan de op dit moment geldende besluitvorming over de vrouw in het ambt zoals dit tijdens de Generale Synoden van 1998 en 2001 zijn beslag heeft gekregen. Volgens en in overeenstemming met art. 31 van de K.O. is ook de kerkenraad van Zwolle gehouden voor vast en bondig te houden wat bij meerderheid van stemmen is besloten waarin de kerkenraad van Zwolle nalatig is gebleken;
- de kerkenraad van Zwolle te vermanen omdat zij hun belofte gebroken hebben: door het plaatsen van hun handtekening onder het ondertekeningsformulier (art. 52 en art. 53 K.O.) heeft men toegezegd zich in alles te zullen houden aan de onder ons geldende kerkorde. In dit opzicht is men duidelijk in gebreke gebleven;
- uit te spreken dat de kerkenraad van Zwolle blijk geeft van het minachten van meerdere vergaderingen doordat er niet gewacht wordt op de besluitvorming van de lopende Generale Synode over vrouw en ambt, terwijl daar juist uitdrukkelijk om is gevraagd;
- vast te stellen dat de kerkenraad bij persisteren in deze handelwijze door niet terug te komen op de genomen besluiten zich censurabel gedraagt volgens, in overeenstemming met art. 79 en 80 K.O. [alle cursief van ons]
Een dringend verzoek dus aan de Zwolse kerkenraad zich 'gewoon gereformeerd' te gedragen en zich te houden aan geldende gezamenlijk genomen kerkelijke afspraken.
De classis stemde in met de punten 1-4, afgezien van kleine tekstuele aanpassingen ('op te dragen' wordt 'op te roepen', en 'minachten van meerdere vergaderingen' wordt 'kerkelijke ongehoorzaamheid'. Voor het 5de onderdeel vindt de classis dat nog de synode-uitspraken moeten worden afgewacht, die zijn er op dit moment, 16 maart, nog niet.
Particuliere Synode van het Westen
De Wekker 14 080722
De particuliere synode (PS) van het Westen kwam bijeen op 18 mei 2022 en 29 juni 2022, onder meer om een drietal appèls tegen een besluit van de classis Amsterdam te bespreken. Deze classis had namelijk besloten om de CGKv Hilversum (dus een samenwerkingsgemeente van CGK en GKv) niet te vermanen vanwege haar besluit vrouwelijke ambtsdragers aan te stellen.
Na een intensieve discussie over de drie appèls van Nunspeet, Urk-Maranatha en Ouderkerk aan de Amstel oordeelt de classis dat
'… dat overeenkomstig het vigerende kerkrecht de CGKv Hilversum dringend aangesproken dient te worden op het feit dat zij bewust afwijkt van de synodale uitspraken en daarmee de kerkelijke eenheid op het spel zet en dus opgeroepen dient te worden terug te keren van haar besluit;
dat het inbrengen van het argument "in de gezindheid van Christus" een subjectief oordeel is waarbij geen valse tegenstelling gemaakt mag worden met wat we in gezamenlijkheid hebben afgesproken en de classis Amsterdam zich, medeverantwoordelijk gemaakt heeft voor de handelwijze van de kerkenraad van CGKv Hilversum door niet te vermanen.'
En daarom
'… de classis Amsterdam op te roepen overeenkomstig het vigerende kerkrecht de CGKv Hilversum aan te spreken (in de zin van vermaan) op het feit dat zij nog altijd afwijkt van de synodale uitspraken en daarmee zondigt ten diepste tegen de liefde, de kerkelijke eenheid op het spel zet, zichzelf censurabel gedraagt en haar op te roepen hiervan terug te keren.'
Niet voor tweeërlei uitleg vatbaar dus.
Classis Amersfoort
De Wekker 23 111122
In de gemeente van Amersfoort-Vathorst is een aantal zusters bevestigd in het ambt. Dat heeft geleid tot een drietal bezwaarschriften. Een classiscommissie zal op 8 december met een voorstel komen.
Classis Amsterdam
De Wekker 23 111122
Op de vergadering van 6 oktober 2022 blijkt dat naast Hilversum, nu ook vijf andere gemeenten de ambten te hebben opengesteld voor vrouwen: de gemeenten Almere, Amsterdam-Amstel, Amsterdam-De Bron, Amsterdam-Via Nova en Zaandam. Het viel niet zo op omdat niet over 'ambten' werd gesproken maar over 'kernteamleden'… Een afgevaardigde motiveert dat er in Amsterdam geen CGK meer zou bestaan wanneer vrouwen niet leidinggevende posities zouden bekleden!
Meerdere gemeenten hebben inmiddels revisie aangevraagd van het vrouw-in-ambt synodebesluit, en wensen de kerkenraden die er van het besluit afwijken niet te vermanen. Een voorstel van CGK Ouderkerk aan de Amstel om juist wél 'indringend te vermanen vanwege kerkelijke ongehoorzaamheid en woordbreuk' kreeg geen meerderheid. Integendeel, de classis besloot om gezamenlijk in appel te gaan tegen het eerder weergegeven besluit van de PS van het Westen. 'Het vraagt van alle partijen veel om elkaar rond dit verschil van mening te blijven vertrouwen', zo vermeldt het verslag.
Ja, dat zal niet makkelijk zijn, want het vertrouwen is natuurlijk al wel danig geschonden door de kerken die de synodebesluiten aan hun laarzen lapten...
Classis Middelburg
De Wekker 24 251122
Ook op de classis Middelburg (6 oktober) komt vrouw-in-ambt aan de orde. CGK Middelburg meldt dat er in de gemeente daarop bezinning plaatsvindt. Ook is er een aantal revisieverzoeken bij de GS ingediend. De classis spoort CGK Middelburg aan zich bij haar bezinning wel te laten leiden door de besluiten van de GS.
Classis Rotterdam
De Wekker 24 251122
De classisagenda van 4 oktober 2022 vermeldt (ook) 'vermaan van de samenwerkingsgemeenten Rotterdam-Zuid en Rotterdam-Alexanderpolder die inmiddels ook vrouwen in het ambt hebben bevestigd. De classis roept deze gemeenten dringend op zich te houden aan de besluiten van het kerkverband.
In de komende vergadering(en) zal verder over kerk-zijn worden doorgesproken.
Classis Utrecht
De Wekker 24 251122
De classis (dd ?) spreekt na een 'intensieve, indringende en zorgvuldige bespreking' over de synodebesluiten m.b.t. de vrouw-in-ambt uit
'Gehoord hebbend de bespreking spreekt de classis uit wat onder ons vanzelfsprekend behoort te zijn, namelijk dat wij ons houden aan de geldende kerkorde;
en roept op dat wij als kerken daarnaar handelen, geen stappen zetten die ons van elkaar verwijderen, maar juist stappen naar elkaar toe en spreekt uit dat dit ook geldt voor de gemeente van Nieuwegein;
en, zoals we ook al eerder gedaan hebben, roepen we de kerkenraad van Nieuwegein op grond van de GS-besluiten van 1998, terug te keren van de ingeslagen weg en in die zin te vermanen (indringend terugroepen),
waarbij we ondertussen begrip hebben voor de moeilijke situatie waarin zij als samenwerkingsgemeente verkeren en in het bijzonder oog hebben voor de spagaat van divergerende besluiten van kerkverbanden.'
De classis besluit daarom de reguliere kerkvisitatie aan Nieuwegein te vervroegen en het gesprek met hulp van de taakgroep te beginnen over 'hoe we geestelijk en kerkelijk met elkaar omgaan'.
Classis Apeldoorn
De Wekker 26 231222
De vergadering, 5 oktober 2022, neemt veel tijd om door te spreken over de synodebesluiten, met name t.a.v. vrouwelijke ambtsdragers. Het raakt namelijk de classis Apeldoorn, stelt het verslag.
Er bleek geen meerderheid te vinden voor het vermanen van kerken die al vrouwelijke ambtsdragers bevestigd hebben. De classis zocht vervolgens naar wegen hoe toch samen verder te kunnen gaan.
Wordt vervolgd.
Classis Zwolle - 2
De Wekker 05 030323
Na de najaarsvergadering van 26 oktober 2022 kwam de classis nog drie keer bijeen, 30 november en 11 januari 2023, 15 februari 2023. Deze classis is zeer intensief bezig geweest met twee zaken: samenwonende homoseksuelen en vrouw-in-ambt, beide aanvaard door CGK Zwolle.
Al in 2019 lagen er op de classis enkele concept besluitvoorstellen hoe om te gaan met CGK Zwolle. Maar de behandeling werd verdaagd op verzoek van de generale synode 2019. Na diens sluiting was het dus nu tijd aan de bespreking te beginnen.
Een gezamenlijk voorstel van Genemuiden, Kampen, Lelystad en Urk-Maranatha werd aangenomen. Dat kwam er op neer dat CGK Zwolle vermaand moest worden over haar kerkelijke ongehoorzaamheid, en de kerk opgeroepen werd zich te conformeren aan de besluiten van de generale synodes van 2013 en 2016 inzake homoseksualiteit en homoseksuele relaties. Door middel van een bijzondere kerkvisitatie zou hierover doorgesproken moeten worden met Zwolle.
De classis ging verder niet mee met een voorstel van CGK Urk Eben-Haëzer om de geloofsbrieven van de afgevaardigden van CGK Zwolle niet meer te aanvaarden. Want argumenteerde de classis
- dat er richting Zwolle op het punt van homoseksualiteit en homoseksuele relaties nog geen expliciete vermaning was uitgesproken door de classis en
- dat de synode een commissie opdracht heeft gegeven om te onderzoeken hoe omgegaan moet worden met gemeenten die zich niet houden aan synodale besluiten.
Evenwel CGK Urk Eben-Haëzer had zó grote bezwaren tegen de gang van zaken in en rond CGK Zwolle dat zij buiten de classis om besloot de band met deze kerk te verbreken.
De problemen rond CGK Zwolle worden nog veel verder vergroot doordat deze kerk ook haar eigen gang blijft gaan m.b.t. de vrouw-in-ambt. Zij luisterde niet naar het vermaan van de classis want de kerkenraad van CGK Zwolle meent dat zijn gedrag Bijbels verantwoord is en ging daarom tegen de classis in appèl bij de PS van het Noorden. Maar die honoreerde het appel niet.
En zo is het gekomen dat de classis geen mogelijkheden meer zag om over de genoemde onderwerpen door te spreken, en ook niet met CGK Lelystad die ook de vrouwen in de ambten heeft aangesteld. In arren moede besloot de classis
'De classis Zwolle van de Christelijke Gereformeerde Kerken, in vergadering bijeen op 15 februari 2023 te Urk,
concludeert:
- dat vanwege de bestaande divergentie binnen de classiskerken het inhoudelijke gesprek op de classis is vastgelopen;
- dat deze situatie kerkrechtelijk niet is op te lossen, terwijl het kerkrecht juist het enige instrument is dat de classis heeft;
- dat het gesprek over de voornoemde problematiek derhalve besproken moet worden door de generale synode;
en besluit:
- dat de classicale activiteiten worden afgeschaald tot het hoogstnoodzakelijke, waarbij het gemeentelijke leven in de classiskerken zijn normale voortgang kan vinden;
- een commissie in te stellen die dit besluit uitwerkt in een praktische regeling;
- genoemde commissie de opdracht te geven een instructie voor te bereiden voor de generale synode om zo de ontstane situatie daar neer te leggen en deze vergadering indringend op te roepen om hierin leiding te geven;
- zolang een synodaal besluit uitblijft de classis op deze afgeschaalde wijze wordt voortgezet;
- ds. W.A. Capellen (samenroeper), ds. J. Oosterbroek en ds. G. van Roekel in de commissie te benoemen en hen te verzoeken op de voorjaarsvergadering van 29 maart 2023 de uitgewerkte praktische regeling en de voorbereide instructie voor de generale synode te presenteren.
Er werd ook nog een bijzonder besluit genomen m.b.t. prof. dr. A. Huijgen, die zoals bekend, als hoogleraar de christelijke gereformeerde Theologische Universiteit in Apeldoorn (TUA) inruilde voor de Protestantse Universiteit in Utrecht (PthU). Maar daarover een volgende keer.
Kort commentaar
Aan het begin van dit overzicht van berichten citeerden we synodeafgevaardigde Mak. Hij meende dat de synode in een 'impasse' eindigde. Maar misschien gaat het veel verder. Niet de synode, zij nam immers duidelijke besluiten, maar het kerkelijk samenleven lijkt op dit moment terecht te zijn gekomen op een doodlopende weg. En dat door kerkelijke ongehoorzaamheid, ontrouw en eigenwilligheid zoals verschillende broeders constateren.
In de serie Knikkende knieën of rechte ruggen spraken we enige tijd geleden onze blijdschap erover uit dat de christelijke gereformeerde generale synode vorig jaar 'gewoon' gereformeerde besluiten nam en niet zwichtte voor grote druk van zowel binnen als buiten deze kerken. Maar het zal er nu op aankomen of de kerken gezamenlijk ook de noodzakelijke volharding, misschien wel vastberadenheid, laten zien in de strijd die niet met de slotzitting van de GS werd beslist.
Het zou wat ons betreft zeer verheugend zijn als de CGK een orthodox gereformeerd kerkverband blijft en niet meegaat op dwaalwegen als waarop de GKv (en NGK) zich voortspoeden. Daar is geestelijke moed voor nodig in deze kerken. En de leiding van de Heilige Geest. Laten we die hun vooral toebidden.
De volgende aflevering in deze serie hopen we allerlei reacties op de gang van zaken in de CGK te geven, zowel van binnen de CGK zelf als van daarbuiten.
Heel opmerkelijk!
Wordt vervolgd