Knikkende knieën of rechte ruggen 4
D.J. Bolt
07-05-21
De christelijke gereformeerde synode heeft een aantal besluiten genomen waar we blij mee en dankbaar voor zijn. Geen vrouw-in-ambt, geen homorelaties en ook geen deelname aan de zgn. Nationale Synode. Het gereformeerde karakter van deze kerken lijkt zo gewaarborgd. En de kerkelijke turbulentie kan tot stilstand komen.
Maar is dat in de praktijk van het kerkelijk leven ook het geval. Is het nu ook zo dat deze besluiten loyaal – - 'voor vast en bondig', art. 31 van de kerkorde - worden aanvaard en nageleefd? Want dat mag toch verwacht worden van een gereformeerd kerkverband? Ook volgens de eigen hoogleraar H.J. Selderhuis.
We hebben wat signalen die ongerust maken.
Vrouw-in-ambt
De christelijke gereformeerde kerk in Zwolle is niet meer de enige zelfstandige lokale CGK die vrouwelijke ambtsdragers toelaat. Volgens het ND (29/4/22) heeft ook de gemeente in Zuidlaren de ambten opengesteld voor vrouwen, nog met uitzondering van dat van predikant, zo blijkt uit een verslag van de classis Groningen in CGK-blad De Wekker. Kennelijk een uitbreiding van de kerkorde: ls één gemeenteschaap over de dam dan mogen andere ook …
Maar we verleggen nu onze aandacht naar een andere opmerkelijke zaak in de CGK: het lidmaatschap van de Nationale Synode. Eerst, wat is dat voor een 'synode'?
Nationale Synode
Op de website van deze 'synodestichting' staaat: 'De Stichting Nationale Synode streeft naar meer eenheid tussen christenen in Nederland. Ze wil gehoor geven aan het gebed van Jezus Christus: laten zij allen één zijn, opdat de wereld gelooft', zo valt op website van de organisatie te lezen.
Er doen veel Nederlandse kerken aan mee. Op 29 mei ondertekenen vertegenwoordigers van 'tientallen kerk- en geloofsgemeenschappen een Verklaring van Verbondenheid'. Die luidt als volgt
Verklaring van verbondenheid
Ik bid niet alleen voor hen, maar voor allen die door hun verkondiging in mij geloven. Laat hen allen één zijn, Vader! Zoals u in mij bent en ik in u, laat hen zo ook in ons zijn, opdat de wereld gelooft dat u mij hebt gezonden. Johannes 17:20,21. Als wat ik doe niet van mijn Vader komt, geloof me dan niet, maar als dat wel het geval is, geloof dan tenminste wat ik doe. Dan zult u begrijpen dat de Vader in mij is, en dat ik in de Vader ben. Johannes 10:37,38
Wij horen bij Christus en daarom bij elkaar
Wij ondergetekenden, vertegenwoordigers en leden van protestantse kerken en geloofsgemeenschappen in Nederland, verklaren bij dezen plechtig dat wij ons aan elkaar verbonden weten. Wij zijn aan elkaar gegeven door onze Here Jezus Christus en daarom willen we elkaar ook niet meer loslaten. Wij erkennen dat er onder ons grote verschillen zijn in overtuiging en in geloofsbeleving. Deze verschillen willen wij niet ontkennen of bagatelliseren. Maar wij zijn ervan overtuigd dat wat ons verbindt meer is: de naam van Jezus Christus. Daarom erkennen wij elkaar, zoals Hij ons aanvaard heeft. Wij erkennen dat we elkaar nodig hebben en wij zijn bereid van elkaar te leren en elkaar te steunen in de dienst van God. Door het Woord van de Zoon van God zijn wij één, zoals de Vader in de Zoon is. En als wij doen wat van zijn Vader komt, herkennen wij dat in elkaar.
Wij sluiten een verbond
Wij weten ons samen verbonden met de oude christelijke kerk die haar geloof onder woorden heeft gebracht in de belijdenis van Nicea. Wij sluiten daarom met elkaar een ‘verbond’ voor het aangezicht van God. Hij is het die met ons eerst Zijn verbond heeft gesloten, door het bloed van Jezus Christus. In dat verbond mogen wij vertrouwen op de liefde van de levende God, Vader, Zoon en Heilige Geest. Navolgend de lijn van Gods aloude verbondsvolk sluiten wij nu ook zo’n verbond met elkaar om God te dienen, zoals in Jozua 24. Wij spreken uit dat wij elkaar liefhebben en op elkaar rekenen en dat wij bereid zijn elkaar te helpen. In het verleden hebben wij vaak langs elkaar heen geleefd. Wij leven nu in een totaal andere tijd, waarin christen-zijn betekent tot een minderheid in ons land te horen. Wij verootmoedigen ons en wij verklaren dat wij elkaar blijvend zullen zoeken.
Wij aanvaarden samen onze roeping in de samenleving
Als kerken en geloofsgemeenschappen weten wij ons geroepen voor onze taak in de samenleving. God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon ervoor gegeven heeft (Johannes 3: 16). Wij willen in de wereld getuigen van die liefde in woorden en daden. Zeker bij dat getuigenis kunnen wij elkaar niet missen en hebben wij elkaar heel hard nodig. Wij sluiten daarom dit verbond onder aanroeping van de naam van de Here onze God en in de kracht van de Geest van Jezus Christus. Hij heeft zijn Vader gebeden voor de eenheid van allen die in hem geloven ‘opdat zij één zijn zoals wij: ik in hen en u in mij. Dan zullen zij volkomen één zijn en zal de wereld begrijpen dat u mij hebt gezonden’ (Johannes 17: 22.23). Deze eenheid gaat boven organisatorische of institutionele eenheid uit. Tegelijk roept deze eenheid in Christus ons op om zoveel mogelijk concreet onze verbondenheid vorm te geven. Wij hopen dat het verbond dat wij vandaag sluiten daaraan mag bijdragen. Wij verlangen naar de verhoring van het gebed van onze Heiland, zodat de wereld Gods liefde in Christus kan zien. Wij bidden daarvoor om de genade van Jezus Christus, de liefde van God en de eenheid van de Heilige Geest.
Wat betekent het verbond concreet?
- ‘Maar wat mij en mijn huis betreft, wij zullen de HERE dienen’ (Joz. 24: 15b). Dat willen wij als christenen nu ook gezamenlijk doen. Wij spreken dat uit door de ondertekening van deze verklaring
- Wij komen de eerstkomende vijf jaar jaarlijks één dag als vertegenwoordigers van de kerken bij elkaar om de kerkelijke eenheid te bevorderen en te vieren. De eerste keer nodigt de Nationale Synode uit en geeft invulling aan deze ontmoetingsdag, daarna is de organisatie van deze dag de verantwoordelijkheid van de kerken zelf.
- Aan het grondvlak wordt het geloofsgesprek tussen de christenen in ons land door de deelnemende kerken en geloofsgemeenschappen van harte ondersteund. De onder 2. genoemde jaarlijkse vergadering draagt hiervoor de verantwoordelijkheid.
- Wij onderzoeken met elkaar de mogelijkheden voor vormen van ontmoeting en samenwerking op het grondvlak en welke hindernissen zich daarbij voordoen.
- In het vijfde jaar wordt besloten hoe het verder gaat.
Het is niet het moment om deze verklaring breed te bespreken. We maken nu alleen enkele opmerkingen.
Het valt op dat de enorme oneenheid tussen protestantse christenen wordt toegedekt met 'de naam van Jezus Christus'. Welke ethische en theologische verschillen er ook zijn de naam van Jezus masseert deze weg zodat er toch eenheid kan worden gevonden. Zo klonk dat de laatste jaren ook talloze malen op de synodes van GKv en op die van CGK. Je kunt het voortdurend lezen in kerkelijke bladen als het spannend wordt op de vraag wat de Schrift zelf zegt. Hoe verschillend we denken en handelen we 'zijn een in Jezus' heet het.
De verklaring is eerlijk als die constateert: 'Wij erkennen dat er onder ons grote verschillen zijn in overtuiging en in geloofsbeleving'. Ja, dat gaat héél ver, tot de overtuiging van predikanten in de PKN toe dat Jezus nooit bestaan heeft! Het is voor ons dus gewoon onbegrijpelijk dat je dan toch kunt beweren dat je één bent in die kostbare Naam als je dat in jouw kerk tolereert.
De verklaring citeert uit het Hogepriesterlijk gebed dat de Heere Jezus vlak voor zijn kruisdood bad. Maar juist daarin komt zo indringend naar voren dat eenheid tussen de zijnen alleen maar een eenheid in waarheid kan zijn. Jezus bidt: 'Heilig hen in uw waarheid, Uw woord is de waarheid. Dat maakt, dat hoe mooi de volzinnen van de verklaring over eenheid ook klinken, het in de kern onmogelijk deze te ondertekenen.
Iemand zou kunnen tegenwerpen dat toch maar de geloofsbelijdenis van Nicea mee de basis is van de voorgestelde kerkelijke eenheid. Maar ook hier moet weer goed worden gelezen wat er staat. De verklaring zegt: 'Wij weten ons samen verbonden met de oude christelijke kerk die haar geloof onder woorden heeft gebracht in de belijdenis van Nicea'. Ja natuurlijk, verbonden met die oude christelijke kerk, die haar geloof in Nicea's confessie onder woorden bracht destijds. Maar dat hoeft mijn geloofsbelijdenis in deze tijd niet te zijn…
Wat is hier over van wat de kerk in de twintig achterliggende eeuwen uit Gods Woord heeft begrepen en het in de strijd tegen ketterijen vastgelegd in haar confessies?
Laten we maar eens zien wat die Nationale Synode-eenheid betekent voor deelnemende kerken wier leringen als ernstige ketterijen werden veroordeeld.
Remonstranten
De website van de Remonstranten (www.remonstranten.nl) meldt dat het als een vanzelfsprekendheid: 'De Remonstranten doen gewoon mee met de Nationale Synode' en hebben de Verklaring van Verbondenheid dan ook ondertekend.
Nou ja, zegt iemand van deze gemeenschap over de verklaring, ‘Het is onze taal niet, maar we doen toch mee’ (Joost Röselaers in Trouw). En er is nog 'steeds pijn' om de uitspraken van de Dordtse Synode (1618/19). Die was '…verbonden met uitstoting en veroordeling'.
Maar wat wil men dan bereiken op die synode?
Openhartig valt op de website te lezen dat overal ‘… de remonstranten graag met een vrijzinnig geluid (willen) blijven bijdragen aan de ‘verzoende verscheidenheid’ van het wereldchristendom’. En daarom vragen ze ook aan de Nationale Synode 'ruimte te scheppen voor ons eigen theologische geluid, en daarmee ook voor onze aarzelingen bij de theologie achter de Verklaring van Verbondenheid'. Het gaat daarbij om belangrijke remonstrantse thema's – 'Vijf artikelen van de Remonstranten' (waar doet dat ons aan denken?) - over vrijheid, verdraagzaamheid, verantwoordelijkheid, vriendschap en vrede.
Maak de borst maar nat.
Het logo van op genoemde website. Een jonge gereformeerde catechisant kan al wel vertellen dat hier iets niet klopt ...
Christelijke Gereformeerden
Deze fundamentele vraag lag dus op de synodetafel, kunnen de CGK 'eenheid erkennen met kerken ondanks diepgaande verschillen in beleven en belijden'. Kerken waaronder die Christus bestaan verloochenen, van geen (leer)tucht willen weten, voldoening door verzoening verwerpen, van verkiezing en verwerping niet willen weten, vrouwen in de ambten toelaten, homorelaties 'trouwen' of inzegenen, etc..
De synode besloot na intensieve discussie bij meerderheid dat inderdaad de CGK hier geen deel aan kan hebben. Gelukkig!
Maar we hebben heel verontrustende geluiden gehoord. Daar hopen we de volgende editie uitgebreid aandacht aan te geven.
Wordt vervolgd