Ethiek

Coronitor 51

D.J. Bolt

25-03-23

Belangrijke getalsmatige ontwikkelingen m.b.t. het coronavirus zijn in onderstaande grafieken en tabellen, op basis van RIVM getallen (21-03-23) en het Johns Hopkins Virus Resource Center, bijgewerkt tot 10-03-23.

Observaties

Wereldwijd

Had u het al opgemerkt? De landengrafiek is dezelfde als die van de vorige keer! Dat komt omdat de Johns Hopkins universiteit stopt met het wereldwijd verzamelen van corona data. Aangezien wij niet de ambitie hebben het instituut te gaan opvolgen, stoppen we dus met deze observaties.

Nederland

Vorige keer vroegen we ons even af of er niet een 'golfje' aankomt. Dat lijkt met de nieuwste gegevens van het RIVM niet waarschijnlijk.
Inmiddels is de situatie rond corona (ook) in Nederland zo stabiel geworden dat ook voor ons land het op dit moment niet zoveel zin heeft nog data en grafieken bij te houden.

Dus na 51 afleveringen stoppen we er mee!
Maar niet nadat ons nog iets van het hart moet.

Een onderzoek

Het Nederlands Dagblad heeft 'diepte-interviews' gehouden onder twintig mensen die zich in de coronaperiode niet wilden laten vaccineren[1]. Zo'n diepte-interview is een 

'manier om kwalitatief onderzoek uit te voeren. Tijdens het gesprek kan de interviewer naar de mening, behoefte en tevredenheid van de respondent vragen. Die informatie kan vervolgens zeer waardevol zijn voor jouw organisatie'

zo luidt een definitie die we ergens vonden. Wat kwam uit die diepgaande gesprekken? De krant vat samen

'Ongevaccineerden hebben tijdens de coronacrisis massaal hun vertrouwen in de overheid verloren. Het onbegrip dat ze hebben ervaren, werkt bij velen tot op de dag van vandaag door, blijkt uit onderzoek van deze krant. ‘We werden gedemoniseerd als wappie of egoïst.’  Onmacht, boosheid en verdriet. Dat is wat opduikt als je ongevaccineerden vraagt terug te kijken op de coronaperiode. Voor hun keuze om vaccinatie destijds af te wijzen was geen ruimte, hebben ze ervaren. En daar zit, vandaag precies drie jaar nadat de crisis in Nederland begon, nog steeds pijn. () De manier waarop de overheid sterk inzette op vaccinatie om uit de coronacrisis te komen, leidde volgens hen tot een scherpe tweedeling, waarin hun vertrouwen in de overheid tot het nulpunt daalde. Een grote meerderheid (90 procent) wantrouwt de overheid op dit moment nog steeds.'

Ongelooflijk! Waar is dit op gebaseerd? We doen een greep uit wat in de interviews naar voren werd gebracht.

• 'We werden gedemoniseerd als wappie of egoïst.’ 
• 'Voor hun keuze om vaccinatie destijds af te wijzen was geen ruimte'.
• 'Iemand moest 'haar keuze ‘constant’ moest verdedigen in de samenleving'.
• ‘Mensen spraken je doorgaans met een bepaalde vooringenomenheid aan.’
• 'Niet-gevaccineerden vreesden dat ze hun baan zouden verliezen of vluchtten letterlijk met hun gezin naar het buitenland'.
• 'Ieder heeft vaccinatiedwang ervaren, terwijl de overheid aangaf dat vaccineren een vrije keuze was'.
• 'Mensen die niet gevaccineerd wilden worden tijdens de coronacrisis, werden geregeld met de nek aangekeken.'
• 'Ik ben het volstrekt oneens met de corona-aanpak van de overheid.'
• 'De vele lockdowns, het sluiten van scholen en de uitsluiting van niet-gevaccineerden in het sociale leven: het was allemaal niet wetenschappelijk onderbouwd, ondemocratisch en leverde veel mentaal leed op'.
• 'Ik vond het vooral zeer kwalijk hoe de overheid de polarisatie in de samenleving voedde. Ze bleven de druk maar opvoeren om je te laten vaccineren. Zo ontstond een hetze van de grote massa tegen niet-gevaccineerden, waardoor we als tweederangsburgers werden beschouwd. Dit gaf voor mij de doorslag: ik wil zelfstandig kunnen denken, niet onder druk of dwang een vaccin moeten nemen en niet meewerken met zo’n overheid.'
• 'Ik werd door een grote groep niet meer serieus genomen. Het heeft mij ontzettend gekwetst'.
• 'Er moet altijd, ook in tijden van crisis, een vrijheid zijn om te spreken en eigen keuzes te maken. Daar is in deze periode geen ruimte voor geboden.'
• 'De coronapandemie was voor mij verbijsterend, soms eenzaam en uiteindelijk traumatisch'.
• 'Omdat ik mij niet wilde laten vaccineren, werd ik als een halve crimineel gezien, zo heb ik het ervaren.'
• 'Ik wilde geen QR-code, ook niet door te testen. Ik vind het niet oké dat je iemands medische status koppelt aan zo’n code die de basis vormt voor bepaalde vrijheden.'
• 'Mijn vertrouwen in de overheid is door de vaccinatiecampagne verdwenen en tot op de dag van vandaag niet teruggekeerd.'
• 'Het maken van een andere keuze dan vaccineren werd moeilijk gemaakt, met name voor pubers. Die wilden gewoon naar de McDonald’s en niet eerst hoeven testen.'
• 'Om te werken aan herstel van vertrouwen moet er groot onderzoek en een nieuwe regering komen. Rutte komt al jaren overal mee weg. En met Hugo de Jonge ben ik echt klaar. Naar hem moet serieus gekeken worden: wat is er gebeurd en wat heeft hij gedaan? Ouderen zijn in eenzaamheid gestorven, dat had echt niet gemogen.'

We hebben met groeiende verbazing deze uitspraken en veroordelingen gelezen. Wat is hier aan de hand? Waar komen deze vernietigende oordelen vandaan? Waarom ontbreekt elk nuancering, elk begrip van (overheids-)handelingen en maatregelen in een zeer ernstige pandemische crisissituatie met vele dodelijke slachtoffers?

Je mag verwachten dat kwaliteitsjournalisten hier de nodige kanttekeningen bij zullen plaatsen. Maar het blad doet twee andere dingen: het vraagt een reactie van het Verwey-Jonker Instituut en wil verder een interview over het onderzoek met de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Goed laten we maar es horen.

Oordeel van een instituut

Het Verwey-Jonker Instituut staat voor

'Het belang van kennis in onze maatschappij. Kennis draagt bij aan de ontwikkeling van een vitale en veerkrachtige samenleving met gelijke kansen voor iedereen.'

Heel mooi! Maar onderzoeker R. van Wonderen van het instituut stroomt óók haast over van kritiek op de overheid. We geven weer een 'bloem'lezing.

• 'De overheid heeft met de vaccinatiecampagne tegen corona bezorgde Nederlanders in de armen van complotdenkers gedreven.'
• ‘Vaccinatie aanpak van de overheid schaadt democratie.'
• 'De overheid heeft de communicatie over het vaccinatiebeleid ‘te scherp’ aangezet.
• 'De overheid reageerde vooral rationeel en technocratisch.'
• 'Meer inlevingsvermogen in de loop van de campagne had voorkomen dat mensen erg de hakken in het zand zetten.’
• 'Er werd niet gekeken naar het individu, maar naar groepen, net als bij de toeslagenaffaire. ’
• ...

Nauwelijks iets over bijvoorbeeld representativiteit van het onderzoek van slechts twintig(!) mensen, noch van hun achtergronden qua levensovertuiging, politieke gerichtheid, persoonlijke situaties. Analyse van oordelen tegen feiten mist, en weging van de noodzakelijkheid en effectiviteit van het overheidscrisisbeleid ontbreekt. Hoe kan het dat hier zo'n ongenuanceerd hard, om niet te zeggen hardvochtig oordeel wordt geveld? Dat kan toch niet want in strijd met redelijkheid en christelijke normen naar het vijfde gebod?
Eerlijk gezegd krijgen we de indruk dat de onderzoeker zwaar met de geïnterviewden sympathiseert en nauwelijks in staat tot een objectief oordeel is.

Reactie overheid

Het ND heeft de twintig 'diepte-interviews' geanonimiseerd ook toegestuurd aan het  ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en gevraagd om een interview met minister E. Kuiper erover. Maar dat heeft deze geweigerd. De krant moest maar genoegen nemen met de schriftelijke reactie van zijn woordvoerder. En dat kunnen we goed begrijpen.

We geven de belangrijkste punten uit de ministeriële verklaring door.

‘Sommige woorden van het kabinet hebben – onbedoeld – tot ongenoegen geleid. Die gevoelens nemen we uiterst serieus en daar kunnen we van leren. Deze en andere lessen over onder meer de communicatie over vaccinatie trekken we aan de hand van onderzoeken. Ook diepte-interviews als deze helpen daarbij. Er volgt nog een parlementaire enquête.’

'Uiterst serieus', een wat ironisch klopje op de schouder van het ND, naar ons gevoel. Let wel deze reactie betekent geen instemming met de inhoud van de interviews. Integendeel, de woordvoerder geeft aan dat

'Vaccineren is altijd een persoonlijke keuze geweest. In zowel beleid als in communicatie is dat altijd het uitgangspunt geweest. Het kabinet heeft zich ook meermaals uitgesproken tegen vaccinatiedwang of -drang. Doel van de communicatie over coronavaccinatie is ‘mensen te ondersteunen bij het maken van een keuze: wel of geen vaccinatie. We bieden zo gericht mogelijk informatie, bijvoorbeeld via extra voorlichting in postcodegebieden waar de vaccinatiegraad achterblijft. Dit gebeurt nooit met persoonlijke communicatie.’'

Haaks dus op de onbehouwen oordelen hierboven. We hebben ook niet anders gezien en ervaren in de jaren dat we zeer intensief met het gebeuren meeleefden, elke coronapersconferentie (virtueel) bijwoonden en ontwikkelingen in besmettingen en dodentallen op de voet volgden, zie de Coronitoren waarvan vandaag de laatste, 51^ste, verschijnt. Het lijkt ons dat met de ministeriële verklaring voor een groot deel de bodem uit de interviews en het daarop volgende onderzoek zakt.

Kennelijk hebben de geïnterviewden ook aan de overheid gevraagd excuses te maken, echter daar is niet op geantwoord door het ministerie, zo meldt de krant. Terecht wat ons betreft. Het zou eerder aanbeveling verdienen dat de geïnterviewden (we kennen de inhoud van de persoonlijke interviews niet, en moeten hen dus even over één kam scheren) vergeving vragen voor hun benadering en veroordeling van overheidsdienaren in dienst van God (Rom. 13).

Evaluatie

Waarom reageren we zó op een aantal krantenartikelen over een pandemie die toch achter ons ligt[2]? Omdat óók wij behoefte hebben aan 'diepte-interviews' waarin we uitgebreid kunnen klagen over mensen die bewust beschermende maatregelen negeerden en soms agressief in onze nek hijgden? Voorbeeldje[3]:

We hadden iets nodig uit een bouwmarkt.

Bij Praxis was het nogal druk met de kerstbomenverkoop en zo.

Dan maar verder, bij Gamma was het rustig.

Dus mondkapje op, handen desinfecteren.

In het straatje tussen twee stellingen waren enkele mensen bezig.

Even wachten dus.

't Duurde niet lang voor de kust vrij was.

Terwijl ik in dubio naar spullen in een stelling opkeek, hoorde ik:

Mag ik even kijken?

De gezichten van een vrouw met dochter doken vlak naast me op.

Anderhalve meter, zei ik streng.

Ik vroeg het toch, snibde de vrouw verontwaardigd.

Nee dus, antwoordde ik.

'Knetter!'

Maar ze weken terug.

Dat weer wel.

Willen wij dus ook gelegenheid krijgen om publiekelijk de overheid te verwijten dat ze haar onvoldoende bezig hield met onze bescherming tegen allerlei individuen en groepen in de samenleving?
Nee, beslist niet.

Het is omdat naar onze mening een heel aantal (andere) mensen in dit hele krantenverhaal niet of nauwelijks in het blikveld kwam. Dat zijn vele duizenden covid-patiënten en slachtoffers! Zij dragen het echte leed met zich mee van door corona overleden geliefden. Vele wonden zijn nog open en vers.

En dat niet alleen. Want er komt (gelukkig) meer en meer aandacht voor mensen die nu al jaren blijvende gevolgen ondervinden van de ziekte, lijden door 'long-covid'. En die soms moeten vrezen dat hun leven voorgoed is veranderd op een wijze die ze nooit hadden gewild. Die hun werk zijn kwijtgeraakt, nu van een uitkering moeten gaan leven. Of mensen die ver onder hun oorspronkelijk niveau werken moeten omdat ze nog steeds veel energie missen. Het gaat om duizenden mensen.[4]

We denken in het bijzonder aan zorgmedewerkers die in de initiële periode van de corona uitbraak onvoldoende beschermd werden. En waarvan er nu aangewezen zijn op de voedselbank…

Overweeg tegen deze achtergrond de ND-verhalen van de niet-gevaccineerden met de monotone nadruk op het eigen 'ik': ik vind, ik wil, ik kies. En de leugenachtigheid jegens de overheid. Dan gaat het wringen.
Hoe moeten mensen zich voelen die, in de periode dat het virus zeer agressief was, besmet zijn geraakt en daarvan nog steeds de gevolgen ondervinden, terwijl het had kunnen worden voorkomen als iedereen de overheidsmaatregelen in acht had genomen…?   

Het betekent overigens niet dat wij vaccinatiedwang zouden voorstaan. Wél dat we van degenen die zich niet willen laten vaccineren vragen om gewoon noodzakelijke beschermingsmaatregelen in acht te nemen. In dit internetmagazine hebben we dat dan ook in verband gebracht met het Tweede Grote Gebod.  
 

Weerbaarheid   

De reden dat we vrij uitgebreid aandacht geven aan deze 'klaagzangen' is ook nog iets anders. Dat is weerbaarheid. We kwamen het woord al tegen in een artikel in het ND over de problemen die pubers hebben na corona. We citeren er een klein stukje van

'Wat doe je als je op je bijbaantje hoort dat de baas ontevreden is over je werk; ga je in gesprek of loop je  boos weg? Sinds de coronacrisis kiezen jongeren steeds vaker voor de  tweede optie, vertelt Hermen Keizer.  Hij is hoofd missionair jongerenwerk  bij Youth for Christ en staat dagelijks in contact met jongeren en jongerenwerkers. Hij maakt zich zorgen over  de weerbaarheid en de houding van  jongeren na corona. ‘Eerder zouden  dezelfde jongeren met hun baas in  gesprek gaan. Nu kunnen ze dagelijkse problemen vaak niet aan.’

Dat zou wel eens het kernprobleem kunnen raken: wij kunnen niet meer omgaan met kritiek, correctie, tegenslagen en tegenspoed, in het gewatteerde leven dat we leiden in ongeveer het rijkste land van de wereld. Zoals een niet-gevaccineerde klaagde (zie boven) dat

'het maken van een andere keuze dan vaccineren werd moeilijk gemaakt, met name voor pubers. Die wilden gewoon naar de McDonald’s en niet eerst hoeven testen'.

Wij begrijpen natuurlijk dat het zó is moeilijk een wattenstaafje in je neus te wringen. En ook wij maken regelmatig mee dat mensen boos weglopen als er beslissingen worden genomen die hen niet zinnen. Zelfs boeken schijnen vandaag te moeten worden aangepast aan onze moderne gevoelens[5].  
Maar kunnen we nog wel accepteren en incasseren als het leven ons dwingt tot beperkingen, situaties te verwerken die onze 'ikken' niet zelf hebben gekozen of prettig vinden?

Wellicht moeten we ons als christenen bezinnen op de vraag of we nog weten wat het is om elkaar te aanvaarden ook al zijn we het niet in alles eens. En nog verder, zelfs leren lijden om Christus' wil. Dan zouden we als niet- én wel-gevaccineerden een voorbeeld voor onze jongeren kunnen zijn zodat zelfs die blijmoedig en vrijwillig een Double Big Tasty laten staan.

En zo, verwachten we, zouden de resultaten van de 'diepte-interviews' er heel anders uit gaan zien! 

Nog even

Een mooi artikeltje[6] van Herman Veenhof over Zuid-Korea n.a.v. het boek De Koreaanse golf[7], dat Remco Breuker, hoogleraar Koreastudies in Leiden, schreef  over een onbekend land waarin een derde van de bevolking christen is.

We laten het in z'n geheel volgen.

'Op het gebied van corona had Nederland veel kunnen leren van Zuid-Korea, vindt Breuker. ‘Er was geen lockdown, maar een zeer efficiënt en vooral transparant beleid. Met drie muisklikken had je alle informatie, real time en begrijpelijk.’ Er stierven in beide landen ongeveer evenveel mensen aan de ziekte (24.000), maar in Zuid-Korea wonen 55 miljoen mensen, waarvan de helft op een kluitje in de hoofdstad Seoel. Het RIVM is in Zuid-Korea het Centrum voor Preventie en Ziektebeheersing en de evenknie van Jaap van Dissel is daar de grijze dame Jeong Eun-kyeong. ‘Er waren ook in Korea wel veel mensen die in complottheorieën geloofden, maar de demonisering van politici en medici en de opstandigheid die je in Nederland bij de wappies zag, bestond in Korea niet.’

Mooi, nou horen we het ook eens van een ander. Bij de volgende pandemie dus op naar Zuid-Korea met z'n allen!

En, Veenhof, de volgende keer even de tekst kuisen op lelijke woorden.