Signalen 148
R. Sollie-Sleijster
08-04-23
Parmantig samen op weg
Nader Bekeken februari 2023
Balten Pieter Hagens legt uit waarom hij per 1 mei niet met de fusie mee kan gaan. Op die dag zal na 55 jaar de fusie plaatsvinden tussen de GKv en de NGK. Een feestelijke gebeurtenis? Nee, het is meer een capitulatie door de GKv. Haar leidslieden hebben vastgesteld dat de breuk van 1967 moet worden verklaard vanuit de context van het gepolariseerde klimaat destijds in de GKv. Zo passen ze nieuwe hermeneutiek toe op de kerkgeschiedenis. In onze tijd kun je dan komen tot schuldbelijdenis en vervolgens fusie, zonder daarbij gehinderd te worden door enige kennis van zaken. Maar zo worden we wel opnieuw geconfronteerd met de problemen die tot de breuk hebben geleid, namelijk loslaten van de binding aan onze belijdenis en het miskennen van de waarde van kerk en kerkverband.
Die problemen willen we vandaag niet meer zien. De ‘ware’ kerk is ingeruild voor de pluriformiteit van de kerk. Vragen leven vandaag over de Schriftleer: Is de Bijbel toch niet een tijdgebonden boek? Vragen over schepping en evolutie en later over man, vrouw en ambt. GS Goes (2020) zette de wissel om: alle ambten werden opengesteld voor vrouwen omdat de Bijbel verschillend zou kunnen worden uitgelegd. Niet de tekst zelf, maar wat wij menen dat de bedoeling van de auteur is, geeft de doorslag. De deuren naar een tijdgebonden verstaan van de Bijbel zijn wijd opengezet en bieden perspectief voor andere hete hangijzers. Belijdenisgeschriften zijn zo tijdgebonden papieren geworden.
We gaan de Bijbel anders lezen. Wat eeuwenlang door de kerk principieel wordt afgewezen, kan nu ook anders worden uitgelegd. Het hoeft niet, maar het mag wel.
Hoe kan dat? Uitleg kwam er vreemd genoeg niet. Wel de opmerking dat we dan minder aanstoot geven en dat het de evangelieverkondiging aan onze landgenoten ten goede zou komen. Goes verwacht dat we elkaar accepteren en respecteren bij het hebben van twee tegenovergestelde overtuigingen over de uitleg van de Bijbel, en hoopt dat het niet tot verdeeldheid in de gemeenten zal leiden.
Ons kerkelijk spraakgebruik is inmiddels geactualiseerd met de tendentieuze woorden vooruitstrevend en behoudend, ontleend aan het postmoderne, liberale klimaat, waarbij de waarheid ook maar een mening is. Hagens concludeert dat in de GKv zo het gezag van de Bijbel vervangen wordt door het gezag van een comfortabele Bijbeluitleg. Dat is wel een verschuiving: van Christus’ Woord naar wat wij, als geëmancipeerde gelovigen met goede bedoelingen, nu zien als Zijn spoor.
De nieuwe kerkorde van de fusiekerk geeft ruimte aan wat in de kerken al gaande is en legt de bal bij de plaatselijke kerken. De kerkenraad beslist over huwelijksbevestiging in bijzondere situaties, zoals geregistreerd partnerschap, en besluit wie worden uitgenodigd om deel te nemen aan het avondmaal. Dat kunnen ook kinderen zijn of kerkleden met een homoseksuele relatie. En Schriftuurlijke criteria missen.
De nieuwe kerkorde geeft geen aandacht aan leerdiensten, al dient een predikant wel bij te dragen aan de opbouw van de gemeente en haar te beschermen tegen vervalsing van het evangelie. Prima, zegt Hagens, maar hoe het evangelie zich verhoudt tot het Woord van God en de leer van de Bijbel blijft open.
De Regiegroep NGK-GKv stelt:
‘In de afgelopen jaren merkten we als Regiegroep, samen met andere werkers aan de hereniging, hoe de Geest van God zelf werkzaam is in de kerken. (-) In onverwachte oplossingen, verbindende woorden en dienstbare eensgezindheid werden telkens weer nieuwe stappen gezet op de weg van hereniging. Dit werd in het bijzonder zichtbaar bij de bespreking en vaststelling van de nieuwe kerkorde in eerste lezing.’
Deze kerkorde is dus tot stand gekomen dankzij de klaarblijkelijke medewerking van de Heilige Geest, denkt men. Maar de classis Ommen roept de kerken op om terug te keren naar de principes van het gereformeerd kerkrecht. Is dat dan verzet tegen de Geest van God?
Handjeklap over onze binding aan de gereformeerde belijdenis – zoiets spot met de eenheid waar onze Heiland om bidt (Johannes 17).
Hagens:
‘Een grote vrijheid voor de plaatselijke kerken, waarbij de interpretatie van de Heilige Schrift van plaats tot plaats kan verschillen, dat is wat we vandaag in de GKv al zien. Deze keuzevrijheid wordt nu verder uitgebouwd. Zo komt er ruim baan voor een parmantig christendom, ondersteund met bemoedigende preken waaraan vrijwel niemand zich een buil kan vallen. Het bidden om vergeving van onze zonden is ingehaald door het dankgebed voor onze verlossing van zonde en schuld. Als geëmancipeerde gelovigen vieren wij onze christelijke vrijheid. Gods wet valt dan uit de toon. En via de mysterieuze liederen van Huub Oosterhuis c.s. zingen we onszelf naar de PKN. Zo gaan wij vandaag (helaas) uiteen in het dienen van de HERE naar zijn Woord. Daarom wordt er nu zoveel nadruk gelegd op onze eenheid in (de persoon van) Christus zonder in rekening te brengen dat Christus naar ons toekomt in het gewaad van de Schrift.’
(-)
‘De strekking van de Open Brief (1967) was de wens om de strakke binding aan de belijdenis om te zetten in een meer tolerante binding. Ruimte voor plaatselijke kerken om op niet-fundamentele punten af te wijken van de gereformeerde belijdenis. Maar wie bepaalt er wat niet-fundamenteel is? Parmantige theologen die de Bijbel ruimer willen lezen? Nu staan wij, volgende generatie, voor het blok: wat in 1967 werd teruggewezen, wordt via de nieuwe kerkorde van de fusiekerk alsnog binnengehaald! Zo wordt de kerk verkwanseld.
Mijn vrouw en ik kunnen(!) niet meegaan met deze kerkfusie.’