Ethiek

In de pers

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

De mond gesnoerd door het ND

 

D.J. Bolt

28-01-23

 

In onze laatste editie van vorige jaar bevatte de Signalen 141 een zinsnede waar enkele lezers wat moeite mee hadden. Het Signaal biedt een samenvatting van een column die de heer Diederik van Dijk - lid Eerste Kamer voor de SGP en directeur bij NPV/Zorg voor het leven -  schreef in het Nederlands Dagblad van 28 november jl. Daarin stelt Van Dijk scherpe vragen bij de geestelijke ontwikkelingen in kerken van de 'traditionele' achterban van dit dagblad. Hij typeert die ontwikkelingen als een geestelijk ontbindingsproces.

Het ND besloot dat dit zijn laatste column is in het ND. Afgelopen!

Dát was aanleiding voor onze gewraakte vraagstelling in het Signaal:

 

NB: Het ND meldt (10-12-2022) dat de heer Van Dijk geen columns meer in deze krant mag schrijven. Was de reformatorische inhoud ervan misschien te confronterend voor de achterban van deze krant?, zo vragen wij ons af.

 

Hadden wij misschien de motivatie van de hoofdredacteur, de heer N. de Fijter, niet gelezen?, zo vroeg een lezer ons. Wrijven wij de redactie niet iets aan?, suggereert een ander. Wij gaan er graag op in, want wat het ND betreft, zit ons wel het een en ander hoog. En om alvast eerstgenoemde inzender gerust te stellen, ja, wij hadden de argumentatie van de heer De Fijter wél gelezen, maar die maakte het er wat ons betreft niet beter op.
Maar nu allereerst die column van Van Dijk zodat ieder kan weten waarom het ons ging.

 


 

Column

Diederik van Dijk • senator voor de SGP en directeur bij NPV - Zorg voor het leven

28 november 2022

 

Een nieuwe manier van bijbellezen: als het Woord wordt beroofd van zijn universele gezag, is alles vloeibaar

‘Het is een langzaam ontbindingsproces. Het begon met terzijdestelling van de belijdenis: alleen de Schrift moest gehoord worden. Dan wordt ook de Schrift losgelaten en gaat men tot de Persoon van Christus terug. Van de Persoon van Christus wordt eerst Zijn Godheid, dan zijn pre-existentie, vervolgens ook Zijn zondeloosheid prijsgegeven en blijft er niets van Hem over dan een godsdienstig mens, een religieus genie die ons Gods liefde openbaart. Maar ook dat bestaan en die liefde Gods blijkt voor kritiek niet bestand.’ 

 

Bovenstaande woorden zijn van de ooit gezaghebbende, gereformeerde hoogleraar en predikant Herman Bavinck. Hij beschreef aan het einde van de negentiende eeuw in een lang artikel de ontwikkeling van de moderne theologie. Een theologie die in zijn ogen sterk is in het afbreken, maar zwak in het opbouwen. 

Misschien mag ik in liefde en betrokkenheid de vraag stellen waar de traditionele kerkelijke achterban van het Nederlands Dagblad (de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken) zich momenteel ophoudt. In welke fase van het openingscitaat bevindt zij zich? Ik denk zelf ergens in de derde zin: ‘Dan wordt ook de Schrift losgelaten en gaat men tot de Persoon van Christus terug.’

 

jij bent geliefd

Christus staat centraal, en vooral Zijn liefde voor iedereen. Je mag zijn en blijven wie je bent. Jij bent oké en geliefd door God, zoals je bent. Zelfs als de Bijbel geen goedkeuring biedt voor een bepaalde levenswandel, zoals een homoseksuele relatie, wordt dit opgelost in Jezus’ liefde. Wij weten bovendien méér dan de Bijbel. De Geest schrijft wegen in de tijd en dan is het mogelijk dat de Geest wegen wijst die haaks staan op de Bijbel. 

De Schrift wordt losgelaten en men gaat terug tot de Persoon van Christus. Ik denk aan ethicus Ad de Bruijne die, wat betreft homoseksualiteit, zegt dat we vérder mogen en moeten gaan dan de Bijbel schrijft. De Bruijne, een eerlijk en integer denker, duidt aan dat de Bijbel homoseksueel gedrag afwijst. 

Toch betekent dit voor hem niet dat we vandaag een homoseksuele relatie moeten afwijzen. Integendeel, zo’n relatie zou een kerkelijke zegen moeten kunnen ontvangen. In onze relatie met Christus ontstaat in zijn ogen een nieuwe eenheid van mensen waarbij het onderscheid tussen man en vrouw wordt opgeheven.

Buig voor de Schrift, honoreer de belijdenis.

Wordt met bovenstaande manier van bijbellezen de Bijbel niet monddood gemaakt? Wordt hiermee de zonde niet weggeredeneerd? Hebben we het hier over de Christus die in de Bijbel wordt geopenbaard? Mogen we zo’n scheiding maken tussen Christus en de Bijbel?

 

liefde en scherpte

Ik ben geen theoloog en kom niet in de buurt van de kennis van theologen die geregeld podium krijgen in het ND. Maar het verontrust mij dat een ingrijpend nieuwe wijze van bijbellezen – die wringt met het gereformeerde Schriftgezag – met zo weinig discussie lijkt te worden geïntroduceerd. Kunnen we het daarover in liefde – en daarom in alle scherpte - hebben? Want als de waarneming van Bavinck van toepassing is op onze manier van theologiseren, is het eindpunt van deze ontwikkeling de doodsteek voor de kerk en het christelijk geloof.

Deze nieuwe kijk op Bijbel en geloof werkt trouwens ook door in onze visie op de taak van de overheid, de medische ethiek en vragen rond de eeuwigheid. Zelfs op het bestaan van God. Als het Woord wordt beroofd van zijn universele gezag, is alles vloeibaar.

Nogmaals, hier wil geen refo aan het woord zijn die anderen kil de oren wast. In reformatorische kring kunnen we op zogenaamd bevindelijke wijze ook de Bijbel volledig het zwijgen opleggen. Het zit in onze natuur om de Bijbel te kneden naar ons goeddunken. Maar dat front heb ik hier niet op het oog. Ik zie met verdriet en verbazing broeders en zusters zonder veel hapering nieuwe theologische wegen inslaan en ik weet niet of dit geestelijke winst is. Voor die zorg wil ik als onvolkomen medebroeder aandacht vragen. Buig voor de Schrift, honoreer de belijdenis. En houd elkaar vast, totdat breken plicht is.

 


 

Onze overwegingen

 

We kunnen ons voorstellen dat het gespetterd en geknetterd heeft op de burelen van het ND. Want hier worden rechttoe rechtaan zeer indringende kritische vragen gesteld bij het beleid van deze krant ('podium bieden') én zijn vrijgemaakte achterban. Hij durft, om maar wat te noemen, onverbloemd aanwijzen dat De Bruijne met zijn dikke boek[1] niet meer buigt voor de Schrift maar deze monddood maakt en de zonde wegredeneert.[2] Zeker, Van Dijk doet het vragenderwijs maar niet minder confronterend.

 

De inhoud van Van Dijks artikel past totaal niet bij het ND-beleid zoals dit nu al jaren wordt gevoerd. Waarin behoedzaam met allerlei dialogen, interviews, opiniestukken, plaatjes, films en pop-recensies, met hoekjes en boekjes de geesten bewerkt en gestuurd worden. Columns van roomse prelaten tot en met die van een Joodse rabbi hebben daarvoor een vaste plaats in het blad. Een vaste rubriek legt uit hoe je maximaal van seks kunt genieten en problemen in bed overwinnen. Zelfs gore films krijgen in recensies waarderende plusjes.
De geest die uit het artikel van Van Dijk spreekt staat daar haaks op, stelt in zijn toegewezen hoek haast 'plompverloren' kernvragen aan het ND en zijn achterban.

Dat wordt niet gewaardeerd.

 

Aanleiding

 

Aanleiding om Van Dijk zijn column af te nemen was een incident met een andere politicus die ook eens in de zes weken een column schreef in het ND, de heer Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. Deze voelde zich zwaar geschoffeerd en ernstig in zijn integriteit aangetast door een gedicht in het ND (03-10-22):

'

'Deze krant [die] me pas op een vrijdagmorgen even vol in de maag stompte. () Een hard verwijt dat mijn diepste motivatie en integriteit raakt en waartegen ik me onmogelijk kan verweren. Een linkse directe waar ik even niet van terug had. Ik heb me ruggelings op de bank laten vallen en heb een tijdje naar het plafond gestaard.'

 

Terwijl hij 'zoveel mooie jaren' bij het ND heeft gehad, zegt hij. Waarin hij zich 'altijd vrij gevoeld heeft ook echt zijn eigen column te schrijven'. Gebruikte hij dan zijn vaste stek voor 'politieke pr-praatjes'? Zeker niet, want waar schreef hij over?

 

'Over m’n verdriet over een stervende vriendin, ontroering over de zorg van buurtgenoot Ad voor zijn dementerende vrouw, heilige verontwaardiging over jihadisme, weemoed bij een uit huis vertrekkende dochter, zorg over de Kerk die me zo lief is. Het mocht van mezelf in ieder geval geen politiek pr-praatje zijn, want die zijn meestal niet te lezen. Als je dan toch schrijft, kan het ook maar beter de moeite van het lezen waard zijn.'

 

En met deze pijn in zijn maag trok Segers zich dus nu terug, het was 'mooi geweest'.

 

Ongeloofwaardig

 

Als dán (ND 10-12-22) hoofdredacteur De Fijter een heel verhaal houdt dat 'carte blanche' columns van politici als Segers niet 'te verenigen valt met die voor een democratie zo wezenlijke journalistieke kerntaak: het controleren van de macht', en dus de politici verbannen worden uit hun vaste stek, dan zeggen we: ongeloofwaardig.

Temeer omdat ook De Fijter erkent dat 'Segers heel goed columns [kan] schrijven' en 'zijn plek in de krant niet gebruikte om zonder tegenspraak zijn politieke programma uit te venten'. De Fijter weet uit lezersonderzoeken 'dat er onder abonnees grote waardering voor zijn columns bestond'. En ook dat leden van de CU jongerenorganisatie het ‘juist heel interessant [vinden] om columns te lezen van iemand op zo’n positie’.

Zo iemand als Segers moet je toch koesteren?
 

De redactie heeft samen met Segers 'prettig' teruggeblikt 'op zijn lange columnistenloopbaan, en ze hebben hem 'een cadeau overhandigd als dank voor zijn inzet'. Heel mooi natuurlijk.
Én, Segers mag nu toch weer in het ND schrijven, máár als ingezonden opiniestukkenschrijver. Maakt dat verschil? Zeker, want nu kan het ND net als bij andere ingezonden stukken (zo weten uit ervaring) 'zonder opgave van redenen' ze inkorten of zelfs weigeren[3]...

 

Waardevol

 

Nog even terug naar Van Dijk. Ook deze columnist schreef niet voor zijn partijpolitiek maar had een heel ander onderwerp, zo zagen we. Een krant die 'christelijk betrokken' in het vaandel heeft staan, zou met deze schrijver toch onmiddellijk een polemiek zijn aangegaan, lijkt ons. Want het gaat om de diepste dingen van ons bestaan, over leven en dood.

Met het weggaan van Segers moest nu ook Van Dijk weg. Deze waardevolle politici pasten niet meer in het beleid van de krant.  

 

Ja, waardevol! Het gaat er nu niet om of we het met alles eens zijn met hen. Maar Segers was een uitermate goede politicus. Toen hij kortgeleden afscheid nam van de politiek werd hij van links tot rechts zeer geprezen en geridderd op een hoog voetstuk geplaatst. Een man die in het heetst van de vaderlands politiek integer was, bereid bleek verkeerde beslissingen of inschattingen niet te verdoezelen en die zich niet schaamde voor zijn christenzijn.

Deze man werd samen met de andere politici van christelijke huize uitgeworpen uit hun zes-wekelijkse columnhoekjes en 'mag' voortaan te midden van ingezondens van Jan, Piet en Klaas - nog iets te berde te brengen. Als de redactie hem eerst 'gecontroleerd heeft op de macht' … 

 

Koers

 

Het ND 'wil de macht controleren' dus. Mooi, maar onze vraag is: wie controleert de geesten in de lucht van deze krant? Wie toetst het dagblad op een Schriftuurlijke koers en op Bijbelse trouw? Het blad is o.i. een blaasbalg geworden van het geestelijke revolutievuur dat de gereformeerde wereld afbrandt, vergelijkbaar met Trouw in de zestiger- en zeventiger jaren van de vorige eeuw.

Wat heeft het ND daarmee toch een grote verantwoordelijkheid op zich geladen voor de secularisatie in ons land!

 

Waarom doet dit ons iets? Het blad is immers allang niet meer 'onze' krant gezien de geestelijke richting die het voorstaat en podiumeert?
Ons punt is dat de krant juist integere christenmannen als Van Dijk en Segers een podium had moeten blijven bieden in een land dat steeds meer verheidenst, waar het beklemmend enger wordt om als christenen naar de Bijbel te leven. Naar onze overtuiging is het door dit krantenbeleid dat integere christen-politici zelfs een bescheiden plek ontzegt, weer een stukje donkerder geworden in Nederland.

 

Verdriet

 

Misschien vindt de lezer onze aandacht voor dit gebeuren wat overdreven, bespeurt wellicht enig emotionaliteit. Dat is ook zo. Maar deze reactie komt voort uit het diepe verdriet dat een zo kostbaar geschenk dat we van God hadden ontvangen voor versterking en in standhouden van het christelijke, het gereformeerde leven, tot een instrument is gedeformeerd dat ontkerkelijking en secularisatie bevordert.

Dát is ten diepste de achtergrond van dat vraagteken in Signalen 141.

 

NOTEN

[1] Verbonden voor het leven, een theologisch-ethisch voorstel rond homoseksualiteit en seksuele diversiteit.

[2] Zie ook De Waarheidsvriend van 5 januari 2023 die we in Ontwikkelingen in de GKv – 7/1 (28-12-23) samenvatten.

[3] Zo vermeldt Nader Bekeken (September 2022) dat ds. A. van der Sloot een reactie wilde op plaatsen op PKN dominee S. Lanser die in het ND ervoor pleitte homoseksuele relaties een onderdeel van onze kerkelijke belijden uit te laten maken. Maar Van der Sloot's reactie mocht niet meer in de krant.