Synodeverslag week 13 - Bijbelvertaling
D.J. Bolt
16-04-11
Op zaterdag 09-04-11 werd het werk van deputaten Bijbelvertaling (BV) besproken. Ook kwamen (revisie)verzoeken van de volgende kerken aan de orde:
- Katwijk
- Hoofddorp
- Ten Boer (zie bijlage 1)
Preses
Eerst zullen de ingekomen (revisie)verzoeken worden behandeld. Beantwoording is voorbereid door het moderamen/ds. Harmannij. Daarna komen de deputatenvoorstellen aan de orde.
Bespreking revisieverzoeken Bijbelvertaling
Zie bijlage 2 voor conceptbesluiten.
BESPREKING RONDE 1
Moderamen - Ds. Harmannij
Er wordt niet voor het eerst over de Herziene Statenvertaling (HSV) gesproken. Er is een lijn van vorige synodes, m.n. Amersfoort-Centrum. Er zijn ook niet echt nieuwe argumenten ingebracht. De deputaten hebben wel een inhoudelijk advies bij het verzoek van Ten Boer.
Br. Ziedses des Plantes
Ik stem in met het verzoek van Ten Boer. Het is een goede zaak. Maar de gronden deel ik in het geheel niet. Want er zijn drie bijbelvertalingen aanvaard in onze kerken: de statenvertaling (StV), vertaling 1951 NBG (NGB51) en de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV). De StV zoals die in 1888 is vastgesteld mag nog steeds worden gebruikt.
De HSV zou een verbetering t.o.v. 1888 zijn. Als dat inderdaad het geval is dan is die dus ook zonder meer toegelaten. Maar het is meer: er heeft ook een gedeeltelijk hertaling en vertaling plaatsgevonden. Als de HSV een betere vertaling is dan de StV steun ik voorstel.
Ds. Trimp
Het voorstel van het moderamen zit heel goed in elkaar. Is het stuk van Ten Boer wel een revisieverzoek? Er is een verschil met Katwijk. Ten Boer vraagt vrijgave voor de erediensten. Hun argumenten in grond 1 zijn nieuw.
De deputaten BV hebben zich ook iets te gemakkelijk van het contact met de CGK afgemaakt. In de CGK stond maar een derde achter de HSV maar de synode van de CGK heeft wel tot het gebruik besloten.
Hoe wordt in Ten Boer over vrijheid op liturgisch gebied gedacht? We staan heel veel vrijheden toe: bijvoorbeeld t.a.v. de tekst van de Tien Woorden, waarbij de eigen vertaling niet gehinderd wordt door enige kennis van het Hebreeuws. Bestaat er nu ook vrijheid m.b.t. het gebruik van de HSV in erediensten?
Het probleem is dat we een gezamenlijke Bijbelvertaling, de NBV, hebben goedgekeurd en aanbevolen. Maar gezien het verleden zouden we zouden er niet zo strak in moeten zijn. Stel dat Ten Boer besluit om toch de HSV te gebruiken in erediensten en dat verantwoord bij de classis, hoe zou daar dan mee omgegaan worden? Welke ruimte geven we elkaar?
Ds. Leeftink
Is de HSV een verbetering t.o.v. NBG51? In het eerdere gesprek werd gesteld dat nog niet duidelijk is geworden welke vertaalprincipes zijn gehanteerd. Maar is dat zo? Het verschil tussen NGB51 en HSV is toch dat de eerste vertaald is uit de grondtekst en de tweede leunde op de StV? De HSV is een revisie van de StV in een omgekeerde procedure. Dus met dezelfde vertaalprincipes als de StV dus. Is onze hele bespreking niet een theoretische discussie?
Als het revisievoorstel wordt aangenomen komt de HSV geruisloos op de kansel, vergelijkbaar met de gang van zaken in de CGK m.b.t. de NBV. Het is jammer als het bij ons net zo zou gaan. Maar er moet niet te strak op worden gereageerd hoewel de gronden 2 en 3 nogal subjectief zijn. Het is ook niet zo dat A'foort-Centrum een Bijbelvertaling heeft vrijgegeven.
Het is jammer dat Ten Boer zich niet heeft geconfronteerd met het CGK studierapport. Ook erg jammer dat de deputaten wel gesproken hebben met HSV vertalers maar niet zelf met een voorstel zijn gekomen. Het lijkt alsof dat is ingegeven door het feit dat maar een paar kerken erom hebben gevraagd.
Waarom is er in het moderamenvoorstel maar één grond gegeven m.b.t. Ten Boer, zij noemen toch meerdere redenen? Waarom is ook de vrijgave van de HSV in de CGK niet verwerkt? Verder zou grond 5 er uit moeten, het gaat niet om kwantiteit bij deze dingen.
Ds. Gunnink
Het is lastig te spreken omdat ik ook predikant van Ten Boer ben. Maar toch wil ik hier over spreken. Er wordt gevraagd om de mogelijkheid van invoering. De suggestie lijkt soms dat het wat fossiele kerken zijn die de HSV willen. Maar wij zouden er dankbaar gebruik van willen maken.
Daarom stel ik voor het woordje 'niet' in besluit 1a te schrappen.
Ik heb vaak problemen met gronden onder een voorstel. Hoe kan grond 1 zinnig argument zijn onder dit besluit?
In grond 2 wordt iets geponeerd, maar dat is toch niet voldoende? Dat de bezwaren tegen de NBV niet voldoende zijn weerlegd is nu juist het punt in kwestie.
We moeten ook eerlijk zijn: in A'foort-Centrum 2005 kende men de HSV nog niet. We hebben nu de HSV op tafel liggen. Lees het gedegen rapport van CGK en kijk er dan nog eens na. Anders zijn de deputaten misschien nu al overbodig geworden. Met het onderzoek naar de HSV hebben zij opnieuw bestaansrecht.
Ds.Ophoff
Ik heb een ordekwestie. Gunnink spreekt over de brief van zijn kerk, daar is hij betrokken bij geweest. Dan is het niet verstandig daarover te spreken. Ik vraag de vergadering zich daarover uitspreken.
Preses
De zaak ligt op de tafel van de kerken. Er is niet een persoonlijk belang maar het gaat hier om een kerkbrede zaak. Dan is nu niet spreekrecht en stemrecht in geding. Maak maar eens de vergelijking: eigenlijk zou elke kerk zijn verantwoordelijkheid hebben moeten nemen door naar de synode te reageren op deputatenrapporten. Maar dan zou wel het gevolg zijn dat niemand hier op de synode meer kan spreken.
Ds. Ophoff
Er is wel spreekrecht en toelichten is ook OK. Maar dat ideale kerkverband schiet over de zaak heen. Het is een kwestie van wijsheid, we moeten dit niet formeel elkaar opleggen. Alleen wordt er bescheidenheid gevraagd.
Preses
Je spreekt hier niet als lid van een kerk maar voor de kerken.
Br. Mollema
Als je het bestaansrecht van een deputaatschap ter discussie stelt en een tegenvoorstel indient is dat een bescheiden opstelling?
Preses
We zullen hier kennis van nemen.
Ds Trimp
Gunnink zou niet zo’n amendement moeten neerleggen, maar bescheidenheid betrachten.
Moderamen - Ds. Harmannij
Is het verzoek wel een revisieverzoek? Het is als een verzoek door het secretariaat behandeld. Maar de enige manier om het op tafel te krijgen is als het als revisieverzoek wordt beschouwd. Anders geldt art. 30 en moet de kerkelijke weg worden gevolgd. Maar A'foort heeft iets gezegd over de HSV. En revisieverzoeken kunnen rechtstreeks vanuit de kerken komen sinds 2008. Dat is ook in overstemming met de behandeling van Katwijk. Zo wordt meest recht gedaan aan Ten Boer.
Het verzoek van Ten Boer ligt in de lijn van de 'koersbepaling'. Het is in 2005 niet verboden om andere Bijbelvertalingen te gebruiken. Wel kiezen we als kerken voor de NBV. We hoeven ons dus niet uit laten over allerlei andere Bijbelvertalingen.
In 2002 hadden we de 'Groot Nieuws' vertaling nog, maar hebben ons nu als kerken uitgesproken voor de NBV. Maar het is niet verboden als je een andere weg kiest. Dat is dan voor je eigen rekening.
Wij gaan niet als de CGK 'met klem ontraden' maar we spreken er geen oordeel over uit. Laten we een positieve uitspraak over de NBV doen, daarin investeren, dan is de rest niet meer nodig.
Niet in grond 1 iets over de CGK invoegen. Dat geeft discussie over hoe het daar precies gegaan is.
Grond 5 geeft aan dat het maar drie kerken zijn en dus niet algemeen leeft.
Het verzoek van ds. Gunnink is om argumenten aan te voeren waarom we positief moeten denken over de NBV. De grond zegt dat Zwolle-Zuid de bezwaren 'voldoende' heeft weerlegd. Voldoende is voldoende. Wij doen daar niets aan af. Er is daar genoeg over gezegd en we sluiten ons daarbij aan.
AMENDEMENTEN
Br. Wezeman
Grond 5 onder moderamenvoorstel laten vervallen.
Ds. Leeftink
Ten Boer wijst op CGK 2010 besluiten. Deze gronden zijn objectief aangedragen en moeten dus ook worden vermeld in het moderamenvoorstel.
BESPREKING RONDE 2
Moderamen - Ds. Niemeijer
We nemen beide amendementen over.
Ds. Prins
Ik vond het merkwaardig dat we eerst revisieverzoeken en daarna deputatenvoorstellen inhoudelijk behandelen. Als we de revisieverzoeken aannemen hebben we ook al inhoudelijk gesproken over het deputatenrapport.
De medewerkers aan de HSV zijn niet helemaal duidelijk over de vertaalprincipes. Daarom is het resultaat niet te beoordelen en moet het dus niet vrijgegeven worden.
Voor de eerste grond van Ten Boer moeten niet naar de CGK verwijzen. Hebben we ook niet gedaan m.b.t. bijvoorbeeld hun bundel Schriftberijmingen.
Br. De Groot
Ben het eens met besluit 1a en 1b. Het is zo mooi als je dezelfde Bijbelvertaling hebt met andere kerken. Als je het wilt veranderen komt je gelijk in de moeite met de formulieren. En dan hebben we het nog niet eens over de Grunniger Biebel gehad.
Ds. Trimp
Harmannij's uitleg van 1b is heel belangrijk. Dat weet Ten Boer ook wel maar is niet hun probleem. Want het is niet verboden incidenteel een andere vertaling te gebruiken. Met besluit 1b komt Ten Boer weg.
Ds. Ophoff
Kan me goed vinden in het voorgestelde besluit van het moderamen. In A'foort zijn gezamenlijke afspraken gemaakt over bijbelvertalingen. De 'Groot Nieuws' bijbel is teruggetrokken. Als je wilt wat Ten Boer wil moet je nogal wat uit de kast halen. Als de kerken tot een oordeel willen komen over de HSV dan kan ze dat doen. Maar er moet niet een te groot project van worden gemaakt.
Als we Ten Boer afwijzen dan betekent dat niet dat een kerkenraad in overleg met de gemeente niet tot die keuze zou mogen komen.
Moderamen - Ds. Harmannij
De volgorde van behandelen is: eerst verleden afhechten voor je nieuwe besluiten neemt.
Er is geen kerkelijk oordeel over de HSV en er wordt geen nieuwe kerkelijke discussie gestart.
Trimps interpretatie van A'foort is correct.
STEMMING
Voorstel moderamen aanvaard met onthoudingen.
Bespreking concept besluiten Bijbelvertaling
Zie bijlage 3 voor conceptbesluiten.
Toelichting deputaten
Deputaten hebben van Zwolle-Zuid geen opdracht gekregen om Bijbelvertalingen te beoordelen voor gebruik in de eredienst. Daarom ligt er hier ook geen voorstel op tafel.
Er zijn revisievoorstellen aan het NBG klaar voor 26 Bijbelboeken. Voor de meeste andere boeken zijn ook voorstellen in voorbereiding, er zijn nog maar een paar over. We hopen voor alle boeken revisieverzoeken bij de NBG te kunnen indienen.
BESPREKING RONDE 1
Ds. Oostland
We hebben de NBV gekozen en vrijgegeven. Dat is de uitgezette lijn. Opdracht in besluit 2a is daarom wat symbolisch.
Het is prachtig dat deelgenomen kan worden aan het overleg met de NBG. Maar de tweede zin kan uit voorstel 2d.
Br. Feenstra
De HSV is een Bijbel in gewoon Nederlands. De vraag is: is dit een goede Bijbelvertaling voor gezinnen en scholen? Graag advies van deputaten.
Br. Ziedses des Plantes
Besluit 1, decharge, erg bescheiden verwoord terwijl er zeer interessante rapporten zijn geleverd.
Ds. Leeftink
In een grond zou kunnen worden uitgesproken dat we teleurgesteld zijn dat de deputaten een impliciete opdracht voor beoordeling van de HSV niet hebben opgepakt. Dat is een wat minimalistische opvatting van de opdracht. U kunt toch wel het eindresultaat beoordelen? Graag zou ik de HSV vergeleken zien met NBG51: is de HSV beter, slechter of maakt het niet uit?
Ds. Prins
Ik haak aan bij Gunnink: als dit nog overblijft dan is het deputaatschap niet meer nodig. De NBV is afgesproken. Wat blijft er dan nog over aan opdrachten voor de komende drie jaren? Het is voldoende om nog 1 jaar zaken af te handelen en dan het deputaatschap opheffen.
Bijbelvertaling - Br. M.O. ten Brink
Het deputaatschap werd ingesteld omdat er allerlei ontwikkelingen waren rond de NBV. Daar was een deputaatschap voor nodig, zo besloten de kerken. Dus geen geruisloze invoering, we zijn er een kwart eeuw bij betrokken.
Wij zijn ook bij de revisie van de NBV betrokken en proberen die goed te volgen en te beoordelen. Weten nog niet hoe er met de revisie wordt omgegaan.
Als de synode afbouw wil dan is dat haar oordeel.
Het project 'Bijbel in gewoon Nederlands' is interessant. We zijn bereid om daar op in te gaan en daarover te rapporteren.
Deputaten kunnen leven met grond e.
De deputaten hebben hun opdracht van Zwolle-Zuid niet zo gelezen dat daar een beoordeling van HSV toe zou behoren. Deputaten zijn gebonden aan hun opdracht.
Maar het project blijft boeien. Deputaten hebben nooit de indruk willen wekken dat er een strakke omgang met een Bijbelvertaling zou moeten zijn. Het gaat om het specifieke punt van vrijgeven. Daar zijn synodebesluiten over.
Preses
2b is aangevuld. Slot 2d vervalt?
'Bijbel in gewoon nederlands' valt onder a.
AMENDEMENTEN
Ds. Oostland
Opdracht 2a schrappen.
Br. Wezeman
Hoe staat met de kwalitatieve vraag van brs. Ziedses en Leeftink: vergelijking van HSV met NBG51.
Bijbelvertaling - Br. Ten Brink
Daar is geen onderzoek naar gedaan. Het zou een alles omvattend onderzoek vergen.
BESPREKING RONDE 2
Br Mollema
Als opdracht 2a wordt geschrapt dan het deputaatschap opheffen.
Ds. Leeftink
Zou het amendement Oostland ontraden. Het is belangrijk werk, ook voor rustiger tijden. Mijn vraag die ik al eerder stelde gaat over vertalingen in de gereformeerde gezindte. Ik wil advies voor het gebruik van een Bijbelvertaling in verschillende situaties. En een vergelijking van de HSV met de NBG51. Hoe verhouden die zich?
Ds. Prins
Opdracht 2d is een reden om het deputaatschap nog in leven te houden. Verder sluit ik me aan bij Oostland.
Bijbelvertaling - br. Ten Brink
Er blijft een eigen bezinning nodig. Dat is wel reden om het deputaatschap aan te houden. Het stimuleert om te blijven informeren en te bestuderen.
We hebben ons beperkt t.a.v. de HSV. Het is een heel andersoortig project. De gevolgde vertaalmethoden zijn niet duidelijk. Of de HSV beter is dan of gelijkwaardig aan de NBG51 is moeilijk te beantwoorden, het is een subjectieve leeservaring. Daar kunnen we moeilijk uitspraken over doen. Maar we hebben wel veel respect voor deze vertaling. Heeft het zin om de vergelijking te maken?
Ds. Oostland
Opdracht 2a wekt de indruk dat er ruimte voor een nieuwe Bijbelvertaling is. Daar krijg je over drie jaar weer brieven over. Dat is niet de bedoeling. Daarom schrappen. Het is niet zinvol standby deputaatschappen te hebben. Spits het voorstel toe op de NBV-revisies en laat de andere opdrachten vallen.
STEMMING
Amendement Oostland: verworpen, voor 8, onthouding 1.
Alle besluiten werden vervolgens met algemene stemmen aanvaard.
Bijlagen
BIJLAGE 1
Verzoek GKv Ten Boer 27-12-10
Onderstaand de inhoud van het verzoek met weglating van aanhef en ondertekening.
De raad van de kerk te Ten Boer verzoekt de Generale Synode het besluit te nemen tot het vrijgeven van de HSV voor gebruik in de erediensten.
Gronden:
- Het werken naar eenheid met de CGK die op hun laatst gehouden generale synode met gegronde argumenten het besluit genomen hebben de HSV vrij te geven voor gebruik in de erediensten;
- De HSV blijft dichter bij de grondtekst, geeft minder uitleg en is daardoor een meer betrouwbare vertaling dan de NBV;
- Het is, tegenover Grond 1 van Artikel 60, besluit 3 (“niet te voldoen aan de verzoeken om te besluiten tot het volgen van de ontwikkeling van de werkzaamheden van de Stichting Herziene Statenvertaling zodat te zijner tijd beoordeeld kan worden of gebruik van de HSV in kerkdiensten binnen ons kerkverband tot de mogelijkheden kan gaan behoren;”) niet juist te stellen dat “het zoeken naar een alternatief voor de NBV als kerkbijbel overbodig is.”, omdat het juist een bijzonder voorrecht is de mogelijkheid van een verantwoord alternatief te hebben;
- Het ligt gezien de vrijheid die binnen het kerkverband is toegestaan op liturgisch gebied voor de hand die vrijheid ook inzake de Bijbelvertaling te geven.
BIJLAGE 2
Concept besluiten revisieverzoeken rond 'bijbelvertaling'
Materiaal
- brief van de kerk te Katwijk d.d. 2 juni 2010, met het verzoek tot revisie van het besluit van de GS Zwolle-Zuid 2008, Acta art. 60, besluit 3a:
"niet te voldoen aan de verzoeken om te besluiten tot het volgen van de ontwikkelinq van de werkzaamheden van de Stichting Herziening Statenvertaling zodat te zijner tijd beoordeeld kan worden of gebruik van de HSV in kerkdiensten binnen ons kerkverband tot de mogelijkheden kan gaan behoren".
De kerk te Katwijk constateert dat dit besluit voornamelijk is gegrond op de eerder gemaakte keuze voor de Nieuwe Bijbelvertaling als kerkbijbel. Daarom noemt zij kort enkele bezwaren tegen deze NBV en stelt daartegenover dat de HSV de principes van de synode van Dordrecht 1618/19 handhaaft; - tweede brief van de kerk te Katwijk d.d. 2 juni 2010, waarin zij haar bezwaren tegen de NBV nader uitwerkt in een weerlegging van het besluit van de GS Zwolle-Zuid 2008, Acta art. 62, besluit 1, waarin revisie van de besluiten van de GS Amersfoort-C 2005 inzake de NBV wordt afgewezen;
- brief van de kerk te Hoofddorp d.d. 16 februari 2011, waarin zij het verzoek van de kerk te Katwijk ondersteunt, met als argument dat de HSV een herziening is van een reeds eerder vrijgegeven vertaling;
- brief van de kerk te Ten Boer d.d. 3 januari 2011, met het verzoek om de HSV vrij te geven voor gebruik in de erediensten.
De kerk te Ten Boer wijst onder meer op de vrijheid die kerken hebben op liturgisch gebied; daarbij past om bij het gebruik van een Bijbelvertaling alternatieven niet bij voorbaat af te wijzen.
Besluit 1:
a. niet in te gaan op het verzoek om een kerkelijk oordeel te geven over de Herziene Statenvertaling;
b. ten aanzien van de wens om de HSV toch te gebruiken, te blijven bij de uitspraak van de GS Amersfoort-C 2005: "Indien kerkenraden het in bijzondere situaties wenselijk achten een andere Bijbelvertaling te gebruiken, dienen zij zich ervan bewust te zijn dat dit een Bijbelvertaling is die de kerken niet aanvaard hebben na gezamenlijk overleg" (Acta. art. 41, besluit 3).
Gronden:
- de GS Amersfoort-C 2005 sprak uit "dat het gebruik van Bijbelvertalingen voor de Schriftlezing in de erediensten een onderwerp is waarover de kerken gezamenlijk afspraken maken" en besloot "de kerken het gebruik van de NBV 2004 hartelijk aan te bevelen" (Acta, art. 32 en 33a);
- de bezwaren tegen de NBV zijn door de GS Zwolle-Zuid 2008 afdoende weerlegd (Acta, art. 62, vergelijk bijlage 5.4). Overgebleven bezwaren kunnen bij het Nederlands Bijbelgenootschap worden ingebracht als materiaal voor een komende revisie;
- de GS Amersfoort-C 2005 besloot verder "geen uitspraak te doen over het gebruik van andere Bijbelvertalingen dan over die waarnaar door een generale synode onderzoek is gedaan" (Acta, art. 41, besluit 2);
- het respect dat de GS Amersfoort-C 2005 toont voor de aloude Statenvertaling (Acta, art. 88, besluit 2b), is niet bij voorbaat van toepassing op een latere bewerking door derden;
- het verzoek van drie kerken biedt onvoldoende draagvlak voor een generaal besluit om de HSV te gaan te beoordelen.
BIJLAGE 3
Concept besluiten Bijbelvertaling
Materiaal:
rapport deputaten Bijbelvertaling.
decharge
Besluit 1:
deputaten Bijbelvertaling decharge te verlenen.
opdrachten
Besluit 2:
opnieuw deputaten Bijbelvertaling te benoemen, met de volgende opdracht:
a. bij bijbelgenootschappen en andere instanties die actief betrokken zijn bij het uitgeven en ( doen) vervaardigen van Bijbelvertalingen in ons land, zich te blijven presenteren als adres waaraan men informatie over het onderwerp Bijbelvertaling kan toezenden;
b. de besluiten van de Generale Synode van Harderwijk 2011 en het onderliggende deputatenrapport voor te leggen aan het NBG;
c. kerkleden op te roepen, zolang het nog kan, hun opmerkingen aan het Nederlands Bijbelgenootschap in verband met de revisie van de NBV in afschrift aan deputaten toe te sturen;
d. de mogelijkheid te benutten om deel te nemen aan het overleg met het NBG waar het de revisie van de NBV betreft (2016) en te bepleiten dat rekening wordt gehouden met de wensen die dienaangaande door deputaten worden ingebracht;
e. het voorlichtingswerk over de NBV en het kerkelijk gebruik daarvan te continueren en daarbij speciale aandacht te geven aan vertaal keuzen die vragen blijken op te roepen.
budget
Besluit 3:
deputaten voor de periode 2012 - 2014 een budget te verlenen van € 1.800,--.