Synodeverslag week 15 - Kerk en Eenheid 1
D.J. Bolt
30-04-11
Ter tafel liggen 15 conceptbesluiten voorgesteld door de Deputaten Kerkelijke Eenheid (DKE) samen met een rapport van de synodecommissie Fryslân (DKE):
De vetgedrukte onderwerpen worden in deze aflevering verslagen.
Zie Bijlage voor de conceptbesluiten.
ALGEMENE BESLUITEN 1 - 4
BESPREKING RONDE 1
Ds. Harmannij
Het voorstel 2 is de naam van het deputaatschap DKE te wijzingen in BBK - Betrekkingen Binnenlandse Kerken - omdat het blikveld breder gaat worden getrokken. Maar is dat nodig, we keken toch al breed naar kerken en groepen die op enige afstand staan en willen daar gesprekken mee aangaan? Zo spraken we immers ook steeds van 'eerst herkennen en dan erkennen'?
Ik zie ook de Nationale Synode onder deze noemer. Contacten met allerlei kerkelijke groeperingen omdat we samen de Here zoeken. Niet direct om kerkelijke eenheid in strikte zin te bereiken. Maar wel om na te gaan waar we kerkelijke eenheid zijn kwijtgeraakt. Daar gaat het om.
Br. Post
Ik deel wat Harmannij heeft gezegd. Het is goed te zoeken naar kerkelijke eenheid. Het zou jammer zijn als dat uit de naam zou verdwijnen. Eventueel kan iets worden toegevoegd maar dan wel 'eenheid' voorop.
Br. Wendt
Ik ben erg content met de voorgestelde naamswijziging. Er zijn parallellen met kerken in het buitenland: er zijn daar zusterkerken en kerken waar we contacten mee hebben. We zijn nu verder dan Middelburg en Ommen. Toen kon je met verschillende kerken, genoemd in hun besluiten, 'uiteraard' geen contact hebben, maar daar denken we nu anders over.
Ds.Oostland
Eens met br. Wendt wat naamswijziging betreft maar niet met de keuze voor 'BBK'. Dat geeft verwarring met BBK voor betrekkingen met 'buitenlandse kerken'.
Ds. Van Dijk
Ben niet gecharmeerd van de uitbreiding van de doelstelling in besluit 2. Want we zijn uit op kerkelijke eenheid. Anders heeft het werk geen wezenlijke waarde. In kerkelijke eenheid moet altijd wat we belijden over de kerk aan de orde worden gesteld. Als een kerk een valse kerk is dan houdt het gesprek daarmee op. Op de voorgestelde manier blijft het gesprek oeverloos doorgaan. Een vorm van kerkelijk contact kan, maar dat moet hier niet ondergebracht worden.
Br. Ziedzes des Plantes
'k Vind het wel logisch om ook over 'betrekkingen binnenlandse kerken' te spreken. Misschien kan er 'Betrekkingen Nederlandse Kerken' van worden gemaakt.
Besluit 2 grond 1 ziet in Joh. 17 een opdracht voor eenheid en contact. Maar het gebed vormt geen opdracht. Beter is te formuleren als een 'handelen in de geest van Joh. 17.
Ds. Leeftink
Naamswijziging is geen goed idee.
Is er ook een advies t.a.v. besluit 5?
Ds. Gunnink
Ik ben niet gelukkig met besluit 2 om ook nog een ander punt. Op deze wijze wordt de deputaten een ruimte geboden die niet te overzien is. De opdracht is veel te breed.
Verder is grond 1 veel te wollig geformuleerd, dat moet korter. Er wordt daarin ook van een positief signaal gesproken, maar het kan ook een negatief signaal opleveren.
Wat Joh. 17 betreft, dank aan br. Ziedses. Joh. 17 wordt herhaaldelijk in de besluiten gebruikt. Is dit eerlijk en eerbiedig Schriftgebruik? Het Schriftgedeelte lijkt toegepast te worden als Haarlemmerolie voor kerkelijke eenheid en kerkelijke contacten. Maar het is een gebed, geen opdracht. Daarom kan het zo niet gebruikt worden.
Het besluit over de verhouding 'plaatselijk-landelijk' lijkt een bezwerende reactie van de deputaten. Maar het bijt elkaar toch wel. Hoe is het mogelijk dat je plaatselijk één kunt worden terwijl het landelijk niet kan? Vorige synodes hebben het toegestaan maar ik blijf het onbegrijpelijk vinden.
Br. Serier
Het is goed om te onderscheiden tussen kerkelijke eenheid en dingen die je daarbuiten in verschillende verbanden kunt doen. Maar er is nu een wel heel erg brede opdracht geformuleerd. Het onderscheid tussen kerkelijke eenheid en contacten zou je kunnen verduidelijken door te spreken over kerkelijk samenwerken of handelen, vergelijk diaconaal samenwerken. Zo kun je legaal samenwerken zonder direct naar kerkelijke eenheid te streven. Denk ook aan opvang van asylzoekers, Bijbelvertaling. Dit soort activiteiten is geen opmaat tot kerkelijke eenheid.
Dus als naam: Deputaten Kerkelijke Eenheid en Samenwerking. Eventueel zou voor het tweede een apart deputaatschap in het leven kunnen worden geroepen.
Br. Feenstra
Besluit 4f, advies aan kerken m.b.t. kerkelijke eenheid, is buitengewoon nuttig. Tegelijk: er spelen ook andere aspecten een rol, verschil in kerkcultuur bijvoorbeeld, die een belemmering kunnen vormen, zie de analyse in het deputatenrapport over CGK-GKv. Dat moet niet verduisteremaand worden. Moet daar geen expertise voor ontwikkeld worden? Als deze punten aan de orde zijn moet een beroep op de deputaten kunnen worden gedaan.
DKE – Ds. A.J. van Zuijlekom
We hechten niet zo aan de naam. Laten we niet teveel in de naam leggen. Vergelijk CGK waar het deputaatschap 'eenheid gereformeerde belijders' heet. Daar is geen discussie over op hun synode. Onder deze vlag hebben ze afgevaardigd naar de Nationale Synode en tot waarnemerschap van Raad van Kerken besloten. Als we ons houden bij DKE is ons dat wel.
Onderliggende zaak is de taak wat verbreden. Dus niet alleen meer streven naar kerkelijke eenheid en het bereiken daarvan, maar ook andere zaken in het pakket als deelnemen aan Nationale Synode daaronder brengen. Het zat er altijd al in, Harmannij heeft een punt. Maar toen de opdracht werd geformuleerd was iets van een Nationale Synode nog niet in beeld. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar moet wel worden gesignaleerd.
Daarbij komt dat we in deze tijd te doen hebben met allerlei ontwikkelingen die vroeger niet zo gingen. Contacten gaat nu heel anders in de samenleving en in de kerken. Als je dat niet opmerkt raak je de voeling met het grondvlak kwijt.
In de regelingen van A'foort staat: "…. gedreven door het verlangen van onze Heiland…" Nu is dat geformuleerd als opdracht naar Joh. 17. Uit gebed van Jezus Christus vloeit de opdracht voort. Het verlangen van de Heer zet ons aan om eenheid te zoeken.
Plaatselijk-landelijk: hoe kan eenheid 'plaatselijk' wel maar 'landelijk' niet? Daar hebben vorige synodes mee geworsteld en daarvoor regelingen gemaakt. Een van dingen is dat 'landelijk' 'plaatselijk' niet belemmert en 'plaatselijk' probeert 'landelijk' verder te helpen. Moet dat nu weer aan de orde komen?
Expertise voor cultuur ontwikkelen? Daar is geen voorstel nodig. Je krijgt in het huidige werk daar wel gevoel voor zonder een specifieke opdracht. Dat gesprek is er nu ook al. We moeten niet proberen de besluiten overcompleet te maken.
DKE – Br. J.A. Schelling
Besluit 5: We hebben al met veel kerken contact gehad en de kerken geadviseerd om ook zelf met voorstellen komen.
Commissie – Ds. Prins
Het zit niet op naam vast. Maar uit brieven blijkt dat kerkelijk contact niet door iedereen zó wordt opgepakt. Vandaar dat een andere naam gewenst is waarin ook 'kerkelijk contact' tot uitdrukking komt. Eventueel kunnen we de naam handhaven maar dan wel uitdrukkelijk 'contact' er bij noemen. Dan kan gelijk besluit 2 grond 2 vervallen.
Als de Nationale Synode niet valt onder deze opdrachten, waar dan wel?
In dit werk sluiten we aan bij Joh. 17. Dat gedeelte is geen Haarlemmerolie. Maar in veel besluiten vind je dit terug omdat het is een deugdelijke grond is. Dus voorlopig laten wij hem staan.
Commissie - Br. Serier
Besluit 2.1 heeft discussie gegeven in de commissie: is kerkelijke eenheid ver weg, maar dan toch gezamenlijk kerkelijk werk doen? Dat moeten we niet willen regelen met besluitteksten. Er mag best wel spanning in blijven zitten.
Preses
Deputaten en commissie laten besluit 2.2 met grond 2 vallen. Nu moet het gaan over de inhoud.
AMENDEMENTEN
Br. Van Leeuwen
Nieuwe naam wordt: Deputaatschap Kerkelijke Eenheid en Kerkelijke Contacten in Nederland: DKEKC
Br. Feenstra
Aan opdrachten toevoegen "en waar nodig daadwerkelijk behulpzaam te zijn, bijvoorbeeld door het aanbieden van bemiddeling.”
BESPREKING RONDE 2
Ds. Ophoff
Er is veel meer Schriftbewijs aan te voeren voor kerkelijke eenheid dan Joh.17. Kunnen deputaten daar eens over nadenken?
In Joh.17 bidt Jezus tot zijn Vader voor de eenheid van zijn leerlingen, vlak voor het dieptepunt van zijn lijden. Dat stimuleert tot een houding die daarbij past. In de praktijk kunnen we ons er door laten opschrikken. Vergelijk dat ook met Joh.13.
Eenheid begint bij allereerst met ontmoeting. Als plaatselijk het christelijke gesprek wordt aangegaan, dan kom je veel verder dan wat 'landelijk' mogelijk is. Dat is een verschil. Het laat zich vanuit het gebod lief te hebben, verklaren.
Ik heb geen behoefte aan naamverandering. Vanuit onze geschiedenis ging het altijd over eenheid van de kerken. Als we maar goed beseffen dat we op alle niveaus elkaar kunnen ontmoeten als kinderen van één Vader en in hetzelfde ware geloof.
Ds. Gunnink
Vraagt de praktijk om verbreding? Het lijkt me dat op dit soort punten de Schrift en de belijdenis het uitmaken. Het is, even los van de DKE, goed dat er contacten zijn.
In Joh. 17 bidt Jezus tot zijn Vader dat zij één zullen zijn in de bewaring van het Woord van de Zoon. Die kern moeten we vasthouden, dan kun je praten over eenheid. Anders komt die nooit in zicht.
DKE – Ds. Van Zuijlekom
We moeten de normen van het Woord toepassen ook met het oog op de werkelijkheid waarin wij leven. We gaan de normen niet lager stellen. Maar we leven wel dichter bij elkaar. Denk aan de gereformeerde studentenverenigingen. Die zijn niet meer hetzelfde, er is een ruimere toelating. Maar velen gaan naar ander verenigingen. En komen elkaar dan weer tegen. Dat is een werkelijkheid waarmee je hebt te rekenen.
De Nationale Synode gaat nog veel breder, daar is ontmoeting met o.a. evangelischen en andere medegelovigen. Daar gaat het niet om kerkelijke eenheid. Tegelijk is niet goed het contact uit de weg gaan.
Wat de naam betreft, de lijn Ophoff heeft de voorkeur.
Aan kerkelijke bemiddeling is niet echt behoefte. In de adviezen wordt altijd meer hulp aangeboden, mee te praten als dat wordt gewenst. Dat functioneert al.
Commissie – Ds. Prins
Amendement naam: veel te breed. Amendement Feenstra: is al praktijk.
Wij vinden het geen probleem dat gesprekken met andere christenen uit de praktijk opkomen. Gronden met Joh.17 is niet tegen de Schrift.
STEMMING
Br. Feenstra trekt amendement in.
Br. Van Leeuwen handhaaft zijn amendement.
Besluit 2
- Amendement Van Leeuwen: verworpen met voor 10 voor, onthouding 1.
- Besluit 2: aanvaard, tegen 1, onthouding 1.
Besluit 3: aanvaard, algemene stemmen.
Besluit 4: aanvaard, algemene stemmen.
BESLUITEN 12 - 13 HHK en DGK/GKh
BESPREKING RONDE 1
Br. Van Leeuwen
Besluit 13: waarom wordt niet inhoudelijk gereageerd naar de GKh? De grond is te mager, er zijn meer argumenten.
Ds. Oostland
Besluit 12: Wat houdt die nadere vorm van kerkelijk contact met de HHK in?
Br. Bekker
16 maart is er een vergadering met HHK geweest over liturgie en eredienst. Wat was de teneur?
Ds. Leeftink
Waarom is er met de HHK gesproken en niet met de Gereformeerde Gemeenten? Dat is veel minder een volkskerk. U zou dat meenemen. Hoe is daar intern over doorgesproken?
Besluit 12: waarom niet gesprekken voortzetten met als doel kerkelijke eenheid?
Grond 2 is een oordeel, dus schrappen.
Besluit 13.1 noemt 'met verdriet' maar in de grond wordt niet aangegeven waarin dat is gelegen. Het is een onhelder besluit.
Ds. Feenstra
Er is contact met de HHK. Daar wordt de Bijbel serieus genomen, die vormt het uitgangspunt. Maar er zijn enorme culturele verschillen. Zou het een goed idee zijn de mooie notitie 'Katholiciteit en Eenheid' daar in te brengen?
DKE – Ds. Van Zuijlekom
Op de hersteld gereformeerden is niet meer inhoudelijk gereageerd. Dat werd al eerder gedaan. De moeite en het verdriet zijn dat je met een gesprek niet echt verder komt. Er is wel een brief maar die bevat voor een groot deel datgene wat al in gesprekken aan de orde is geweest en heeft geleid tot vertrek. Er zit ook iets hards is. Men spreekt van heiloze weg, van bekering. Naar ons inzicht is er geen ruimte voor een inhoudelijk gesprek. Dat is heel verdrietig, maar misschien moeten we ons in deze fase daarbij neerleggen. De breuk is nog vrij vers. De kerken daar zijn in een fase van ontwikkeling. Ze moeten nog heel nadrukkelijk hun eigen identiteit vinden. Er vonden daar scheuringen plaats. Als het dan intern al zo moeilijk gaat, is het misschien nu niet verstandig om met deze broeders en zusters in gesprek te gaan.
Met de HHK zijn nog niet veel gesprekken geweest. De bijeenkomst van 16 maart is niet doorgegaan. Eind mei hebben we samen met CGK een overleg. Nog heel erg verkennend, maar gaan we gaan wel allebei uit van het Woord van de Here. Dat merk je ook. Hun opening op de laatste vergadering, was een preek, maar wel een gereformeerde. Er is diepe eerbied voor de Here. We voelen diepe verbondenheid. Maar tussen hen en ons gaapt cultureel wel een grote kloof. We willen daarover doorspreken m.n. over de liturgie.
De suggestie van de brochure is goed. Het mooie daarvan is dat we dan een onderwerp hebben, waarbij niet gefocust wordt op verschillen maar op wat samenbrengt. Daarna kunnen we over verschillen verder spreken.
De suggestie t.a.v. de Gereformeerde Gemeenten nemen we mee.
Moeten gesprekken met HHK niet voortgezet worden m.h.o kerkelijke eenheid? Er is een gelaagdheid in gesprekken. Vergelijk dit met de NGK waar ook nog geen gesprekken m.h.o. kerkelijke eenheid worden gehouden, maar die we wel voorbereiden. In die fase zitten we ook met HHK. Het zou geweldig zijn als we met HHK uiteindelijk kerkelijke eenheid zouden mogen bereiken.
Besluit 13 grond niet helder? Er is weinig voortgang geboekt.
Preses
'Met verdriet', dat is niet expliciet gegrond. Maar het verdriet is er klaarblijkelijk omdat deze broeders in een recent verleden van ons zijn heengegaan.
Besluit 12 grond2 is een oordeel, dus hoort daar niet onder?
Commissie - Ds. Prins
We hebben die grond er bewust ondergezet. Ik begrijp eigenlijk niet dat Joh.17 niet als grond kan dienen.
AMENDEMENTEN
Ds. Feenstra
Besluit 13 veranderen: 'met verdriet' bij a weghalen en bij b erbij zetten.
Ds. Niemeijer
Besluit 12 grond 2 schrappen. Het contact met de HHK zou signalen naar andere kerken te geven. Dat is niet nodig en het is verkeerd om zo signalen te willen geven.
Joh.17 wordt al in de algemene besluiten genoemd.
BESPREKING RONDE 2
Br. Serier
De brief van de GKh dd. 21 mei bevat een oproep en een wens, maar geen besluit om geen contact meer te willen. Er wordt vervolgens in besluit 13 kennis van genomen maar niet meer inhoudelijk op gereageerd. Betekent dit het einde van contact oefenen met GKh?
Br. Greving
T.a.v. van besluit 12b: is er niet een faseverschil met de CGK? Zij hebben al erkend dat de HHK zich baseert op de Schrift en de belijdenis. Ze zijn ook een gezamenlijke studie naar de Kerkorde gestart. Zien de deputaten hier niet een probleem?
DKE – Ds. Van Zuijlekom
Er was contact met de GKh via brieven en uitspraken van synoden. Ook nu is het besluit genomen een brief aan GKh te sturen. Dan heb je nog wel contact. Voor andersoortige contacten moeten er eerst van hen signalen komen. De situatie is er nu niet naar om verdere contacten te hebben.
Er is een faseverschil met CGK t.a.v. de contacten met de HHK. Wij hebben nog geen erkenning uitgesproken. De CGK volgt haar eigen traject en zij zijn verder. Maar gesprekken kunnen op dit moment wel goed samen met CGK gevoerd worden en dat willen ze ook graag. Maar ook één op één gesprekken, als die nodig zouden blijken, zullen we zeker aangaan.
Commissie – Ds. Prins
Amendement ds. Niemeijer is akkoord.
Niet akkoord met amendement Feenstra. Je moet 'met verdriet' kennisnemen, anders is het niet zinvol.
Ds. Feenstra
Hoe beleef je dat? Hoe komt het over?
STEMMING
Besluit 12
- Amendement Niemeijer: aanvaard met algemene stemmen.
- Besluit: aanvaard met algemene stemmen.
Besluit 13
- Amendement ds. Feenstra: aanvaard met tegen 7, onthouding 1.
- Besluit: aanvaard met algemene stemmen.
Wordt vervolgd
Bijlage conceptbesluiten DKE
Algemeen
Voorstel: besluiten deputaten kerkelijke eenheid
Materiaal:
rapport van Deputaten Kerkelijke Eenheid (DKE);
(décharge)
Besluit 1:
deputaten te dechargeren onder dank voor het werk dat zij verricht hebben.
(opdrachten)
Besluit 2:
Gronden:
Besluit 3:
deputaten op te dragen de kerken jaarlijks op te roepen om in de eredienst op de zondag van of na 31 oktober aandacht te geven aan voorbede voor de kerkelijke eenheid.
Besluit 4:
deputaten op te dragen om in goed contact met de plaatselijke kerken en de regio’s de kerkelijke eenheid te bevorderen door:
Revisie
Materiaal:
Besluit 5:
Gronden:
Contacten met de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK)
Materiaal:
Besluit 6:
uit te spreken:
Grond:
het is belangrijk metterdaad samen te werken met het oog op kerkelijke eenheid met plaatselijke Christelijke Gereformeerde Kerken. Deze samenwerking geeft invulling aan de opdracht en de belofte uit Johannes 17.
Besluit 7:
aan deputaten de volgende opdrachten te geven:
Gronden:
Besluit 8:
De ‘Regeling voor plaatselijk contact en samenwerking met een Christelijke Gereformeerde Kerk’ sub 5 aan te vullen tot:
Wanneer de kerkenraad de tijd gekomen acht voor daadwerkelijke kanselruil, gezamenlijke erediensten of gezamenlijke avondmaalsvieringen, zal hij daarvoor de instemming van de gemeente en de goedkeuring van de classis vragen en van het resultaat mededeling doen aan Deputaten Kerkelijke Eenheid van de Generale Synode.
Grond:
deputaten dienen op de hoogte te blijven van wezenlijke beleidsbeslissingen op plaatselijk niveau.
Contacten met de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK)
(volgt)
Participatie in het Deputaten Overleg Eenheid (DOE)
(volgt)
Participatie Contact Orgaan voor de Gereformeerde Gezindte (COGG)
Materiaal:
rapport van DKE
Besluit 9:
te blijven participeren in het COGG op basis van de doelen die de Generale Synode Zuidhorn 2002-2003 heeft vastgesteld (Acta, art. 130-2) en op deze manier mee te werken aan een verdere uitbouw en verdieping van het COGG als platform voor gereformeerde belijders.
Grond:
het is mogelijk om de doelen die de GS Zuidhorn 2002-2003 stelde na te streven binnen het kader van het COGG.
Besluit 10:
aan DKE op te dragen uit hun midden tenminste drie personen aan te wijzen die de Gereformeerde Kerken vertegenwoordigen in het COGG.
Grond:
participatie in het COGG past binnen de taakstelling van DKE. Het is daarom logisch dat de vertegenwoordiging in het COGG vanuit DKE bemand wordt, conform opdracht en mandaat van de synode.
Besluit 11:
de deelname in het COGG in de periode tot de volgende synode te evalueren en daarover te rapporteren aan de synode.
Grond:
participatie in het COGG dient voor elke synode geëvalueerd te worden. Op basis van rapportage door DKE besluit de synode tot deelname voor een volgende periode.
Contacten met de Hersteld Hervormde Kerk (HHK)
Materiaal:
rapport van DKE
Besluit 12:
deputaten op te dragen:
Gronden:
Gereformeerde Kerken (hersteld) (GKh)
Materiaal:
brief van de GS van de GKh Emmen 2009-2010 d.d. 21 mei 2010, met een oproep en een wens
Besluit 13:
Grond:
sinds 2006 is er in de contacten met GKh geen enkele vooruitgang geboekt. Daarom is het op dit moment niet zinvol om inhoudelijk te reageren.
Nationale synode
Materiaal:
Besluit 14:
Grond:
het is belangrijk te streven naar samenwerking die kerkelijke eenheid als doel heeft, maar daarnaast is het van belang contacten te onderhouden die die pretentie niet hebben. Van dit laatste kan zowel naar andere kerken als naar buiten een positief signaal uitgaan. Beide kunnen worden gezien als invulling van de opdracht en de belofte uit Johannes 17, elk op eigen niveau.
Raad van Kerken (RvK)
Materiaal:
rapport van DKE
Besluit 15:
deputaten op te dragen:
Gronden:
Slot (samenstelling nieuw deputaatschap, financiën)