Uit de kerken

Landelijk Dag (5/4)

D.J. Bolt

17-01-13

Waar dan heen? /2

Als het dan tot afscheiding van de GKv komt doemt een belangrijke volgende vraag op: waar dan heen? In de laatste jaren hebben we gereformeerde verontrusten[1] van dichtbij of verder weg, zien vertrekken naar een van de volgende kerkelijke gemeenschappen. 

• Andere (orthodox) vrijgemaakt-gereformeerde kerk
• Protestantse Kerk Nederland/Gereformeerde Bond
• Hersteld Hervormde Kerk
• Christelijke Gereformeerde Kerk
• De Gereformeerde Kerk in Nederland (hersteld gereformeerden)
• Gereformeerde Kerk Nederland (voorlopig verband)
• Gereformeerde Kerk Dalfsen

Ook zijn er die afscheid hebben genomen maar nog geen keuze hebben gemaakt of nog niet zijn toegelaten en dus kerkelijk dakloos zijn.

Je zou wat cynisch kunnen opmerken dat er kennelijk keus genoeg is. Maar zoals het ook voor andere gebieden geldt: hoe meer keuze hoe meer er moet worden nagedacht, hoe moeilijker het ook kan worden. Onze belijdenis zegt:

Wij geloven dat men nauwgezet en met grote zorgvuldigheid, vanuit Gods Woord, behoort te onderscheiden welke de ware kerk is, omdat alle sekten die er tegenwoordig in de wereld zijn, zich ten onrechte kerk noemen.

Het is in onze tijd niet populair om dit stuk belijdenis aan te halen. Ware en valse kerk? Dat klinkt zo gelijkhebberig, zo verwaand. "Wij zijn De Ware Kerk!" Zo spreek je toch niet meer, dat stoot toch af?
In de vrijgemaakte kerken wordt in alle toonaarden geprobeerd van de ware-kerk-zijn-erfenis af te komen. Het is bon ton om af te geven op de vroeger gehuldigde confessionele kerkvisie[2]. Het geeft immers het odium van bescheidenheid en ruimdenkendheid. Maakt dat je geaccepteerd wordt in kerkelijk Nederland. Ach, ware kerk? Iets waar vroegere vrijgemaakten zich over opwonden. Maar nu niet meer, we zien overal kerk. Want die is pluriform, zo leerde Kuyper immers al?

Ondertussen staan er wel zes achtereenvolgende artikelen in onze geloofsbelijdenis over de ware kerk en ook nog wat in een andere. Met een overvloed aan verwijzingen naar de Schrift. Het is dus al te gemakkelijk ons van deze confessie af te maken. Het behoort tot de bagage van ieder die gereformeerd wil zijn.
Natuurlijk kan er verkeerd met dit geloofstuk worden omgegaan. Als het hoogmoedig wordt gebruikt om zichzelf op een voetstuk te plaatsen. Om etiketten te plakken en zich daarachter te verschuilen. Want juist vrijgemaakten hebben geleerd dat het werk van God een dynamisch karakter heeft. De Geest waait waarheen Hij wil. Christus vergadert zijn volgelingen overal op de wereld. Waar Hij gehoorzaamheid vindt daar wordt zijn kerk vergaderd. Tegelijk is kerk-van-Christus-zijn geen permanente onverliesbare status. Veeleer geldt: wees niet hoogmoedig maar vrees. Christus kan de kandelaar wegnemen![3] 
Vanuit die houding van echte ootmoed kan ook een eerlijk gesprek worden aangegaan met 'anders kerkelijken'. Vragen naar de confessionele integriteit van de ander mogen en moeten worden gesteld. Maar bevragen ook van eigen positie mag niet worden ontweken[4].

Misschien mag ik openhartig wat persoonlijke overwegingen geven in de concrete situatie waar we in kerkelijke Nederland mee te maken hebben. De vraag is dan: waar mogen we ons geroepen weten? Aan welke kerkelijke Moeder is het verantwoord onszelf en onze kinderen toe te vertrouwen? Ik neem als uitgangspunt de kerkgemeenschappen die eerder hierboven werden genoemd.

Protestantse Kerk in Nederland (PKN)

In het bovenstaande rijtje valt voor mij de PKN principieel af. Hoeveel waardering er kan zijn voor de gereformeerden binnen de PKN, feit blijft dat in deze gemeenschap als geheel, Gods Woord en de gereformeerde belijdenis geen uniek en geëerbiedigd gezag hebben. Wat de (leer)tucht met de daad betreft kan gesproken worden van tuchteloosheid. Er is ruimte voor orthodox gereformeerden, zeker, maar ook voor godloochenaars[5]. De handhaving van ketters en dwaalleringen heeft ontstellende gevolgen gehad en heeft dat nog. Meer dan 50.000 leden vertrekken er jaarlijks Vergelijk: de GKv zouden met dit verloop in iets meer dan twee jaar verdampt zijn! De gevolgen voor deze kerken én ook voor de samenleving zijn niet te onderschatten. We zullen als God het niet verhoedt de komende jaren de gevolgen er van in de samenleving steeds meer ondervinden[6].

Ooit hoorde ik prof. Douma op een bijeenkomst van het COGG zeggen dat de Gereformeerde Bond in de toen nog Nederlands Hervormde Kerk de sleutel tot kerkelijk eenheid in handen had. Ik begreep daarvan dat als de kerken die zich tot deze bond rekenen de geloofsmoed zouden hebben afscheid te nemen van de Hervormde Kerk en toenadering zouden zoeken tot de (kleine) gereformeerde kerken in principe veel van de kerkelijke verscheurdheid in gereformeerde wereld zou zijn opgelost. Helaas, de geschiedenis heeft laten zien dat de GB in zijn geheel deze sleutel heeft gebroken. Zij zijn voor het overgrote deel meegegaan met de fusiekerk van 2004 en hebben de unieke kerkelijke basis van gereformeerde belijdenissen losgelaten[7].
Een deel van de Gereformeerde Bonds-gemeenten heeft dat echter niet kunnen accepteren.  Zoals bekend, is het gevolg geweest dat dat deel de Hervormde Kerk heeft voortgezet als Hersteld Hervormde Kerk[8]. 

Het is trouwens opmerkelijk hoeveel toenadering er in deze tijd wordt getoond tussen de kleine gereformeerde kerken en de PKN. Over en weer worden allerlei liefdesverklaringen geuit en pogingen gedaan met elkaar in gesprek te komen.[9] De 'Nationale Synode' zal weer in 2014 plaatsvinden en in 2018/19 staat een groots gebeuren op stapel ter gelegenheid van 500 jaar Dordtse synode. Daaraan zullen ook de kleine gereformeerde kerken volop meedoen.
Het is in dit kader toch ook niet zonder betekenis dat drie hoogleraren aan de Vrije Universiteit tegelijk hoogleraar of docent aan de theologische universiteit in Kampen zijn. En het dalende ledental van de GKv door overgangen naar bekende kerken is voor het grootste deel gevolg van de uitstroom naar de PKN.
Tussen haakjes, de vraag rijst of een apart kerkelijk leven van de kleine gereformeerde kerken nog wel gerechtvaardigd is als de eigen identiteit hoe langer hoe meer de kleur aanneemt van de 'rechtervleugel' van de PKN en ook voor 'onze ordonnanties' steeds meer geput wordt uit het kerkrecht van deze kerk.

Hersteld Hervormde Kerk

In ons internetmagazine heeft dr. M.J. Arntzen meermalen gepleit aandacht te geven aan deze kerkgemeenschap. En daar zit ook iets in dat trekt. Bij de Afscheiding in 1834 verklaarden de broeders dat

"…. zij overeenkomstig het ampt aller gelovigen Art. 28 zich afscheiden van de gene die niet van de Kerk zijn, en dus geen gemeenschap te willen hebben, met de Nederlansche Hervormde Kerk, tot dat deze terug keert tot de waarachtige dienst des Heeren en verklaren tevens gemeenschap te willen uitoefenen met alle ware Gereformeerde ledematen, en zich te willen vereenigen met elke op Gods onfeilbaar woord gegronde vergadering, aan wat plaatze God dezelve ook vereenigd heeft…"

Hebben de broeders van de Hervormde Kerk in 2004 niet getoond dat het hun ernst was te blijven bij de Schrift en de gereformeerde belijdenis? Zou het dan niet geboden zijn en veel vreugde geven als de broeders als nazaten van de Grote Reformatie elkaar via een  lange 'omweg' weer zouden kunnen vinden in een hartverwarmende ware oecumene?
Van verschillende vrijgemaakte broeders die lid van de HHK zijn geworden of die er regelmatig kerken horen we positieve geluiden. Kerkdiensten zijn erediensten, waarin eerbied en rust de sfeer bepaalt.  Wat meer is: waar het Woord wordt gebracht in de breedte en diepte. De diepe ellendestaat van de zondige mens wordt aangewezen en het glanzende evangelie van vergeving en eeuwig leven verkondigd.

Hervormden zijn door de kerkgeschiedenis voor ons broeders op afstand geworden. Wie zijn zij? Waar 'staan' zij. Wat betekent bevinding en bevindelijke prediking in hun kerken? Hoe staat het met 'de vaderlandse kerk' als 'een planting Gods'? Wat betekent dat precies? Is er een kerkelijk samenleven naar een gereformeerde kerkorde? Kent ook de HHK nog steeds rand- een doopleden? Is er sprake van tucht als deze al jaren niet meer in de kerk komen? Wordt nog steeds alles gedoopt wat het 'doophuis wordt binnengebracht'? Zomaar wat vragen die met vele zijn te vermenigvuldigen.

We weten beslist te weinig van deze kerken. Zouden we niet onze best moeten doen meer kennis er van te krijgen en proberen inzicht te verwerven in waar deze kerken voor staan en hoe het kerkelijk leven daar reilt en zeilt?
Er is in elk geval een groot 'cultuurverschil' gegroeid in de loop der jaren: de Statenvertaling wordt veelal nog gelezen, het zingen van de psalmen 1773 gaat voor vrijgemaakte oren tergend langzaam, we zijn niet meer gewend aan de tale Kanaäns en een preek- en bidtoon. Onze zusters hebben allang geen hoeden meer op in kerkdiensten.

Maar daar is niet alles mee gezegd. Meer inzicht en kennis is nodig. Ook over de mogelijkheid als bijzondere wijkgemeente deel uit te kunnen maken van dit kerkverband waarbij eventuele gewoonten en bijzonderheden van een plaatselijke gemeente kunnen worden behouden. Daar zou meer van moeten worden geweten.

Kortom hier is werk aan de winkel.

Christelijke Gereformeerde Kerk
De situatie m.b.t. deze kerkgemeenschap is verwarrend. Dat is trouwens niet van de laatste jaren. Deze kerken hebben altijd een 'middenpositie' willen innemen. Op zichzelf blijven staan én tegelijk 'lonken' naar links en naar rechts, om het kort door de bocht te formuleren. 
Geeft lidmaatschap van de CGK werkelijk perspectief aan hen die de GKv om confessionele redenen moeten verlaten? De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het kerkelijk leven er nog een orthodoxer indruk geeft dan dat van de vrijgemaakten. Toch lijken ook in de CGK de ontwikkelingen in dezelfde richting te gaan als bij laatstgenoemden. We hopen daar DV binnenkort wat meer aandacht aan te geven en volstaan nu met enkele korte opmerkingen.
Lidmaatschap van de CGK biedt m.i. niet een veel ander perspectief dan dat van de GKv. Er is een vérgaande 'samenwerking' of 'samenleven' in een groeiend aantal gemeenten van beide kerkverbanden. De kerken hebben elkaar erkend als kerken van Christus. Predikanten staan over en weer op elkaars kansels. Soms wordt er massaal samen Avondmaal gevierd, bijvoorbeeld in het Mekka van de CGK, Apeldoorn.
Kortom, GKv en CGK blijken steeds meer CGKV te worden. En daarmee wordt zoals de ontwikkelingen nu voordoen geen echt wenkend perspectief geboden.
Integendeel.

Afgescheiden Gereformeerde Kerken (GKa)
Gemakshalve duid ik hiermee, zoals eerder, de kerkgemeenschappen aan die ontstaan zijn door afscheiding of vrijmaking van de GKv. Deze broeders en zusters hebben om soms verschillende redenen de vrijgemaakte kerken verlaten. Maar gemeenschappelijk zijn zeker de grote bezwaren t.a.v.  de afval in en de koers van het vrijgemaakte kerkverband. Het is niet nodig hier nu gedetailleerd op in te gaan, dat is op deze site meermalen uitgebreid gebeurd. Duidelijk is dat deze (nog) los van elkaar staande gemeenschappen onvoorwaardelijk willen houden aan de Schrift en zich van harte gebonden weten aan de gereformeerde belijdenis. In deze kerken is het een feest erediensten bij te wonen, er wordt weer 'gewoon' catechisatie gegeven, bijbelstudie neemt een belangrijke plaats in. Daarnaast geven allerlei activiteiten het 'normale' leven van gereformeerde christenen weer gestalte. Er zijn contacten met buitenlandse (voormalige zuster)kerken. Er wordt veel aandacht besteed aan de opleiding van nieuwe (jonge) predikanten. Hier en daar is zelfs een eigen kerkgebouw verworven. Er is veel inzet op allerlei gebied waar te nemen. Een 'gewoon' kerkelijk leven waar zoveel verontrusten al jaren naar snakken.

Maar waarom is er dan toch aarzeling bij vele bezwaarden in de GKv om de overgang naar de GKa te maken? Dat houdt verband met de korte geschiedenis van deze kerken die nogal wat scheuringen en afscheidingen kent. Buitenstaanders vragen zich vertwijfeld af waarom deze kleine gemeenschappen die elk minder dan duizend zielen tellen, niet samen optrekken. Immers hun basis is dezelfde, Schrift en belijdenis. Ze willen ook samenleven volgens de gereformeerde kerkorde, voor zover dat door de kleine omvang ook in de praktijk is te verwezenlijken. De hartelijke intentie is om in nauwe gebondenheid aan de Schrift de weg te gaan die Christus wijst in persoonlijk en kerkelijk leven.

Waarom dan toch nog steeds gescheiden optrekken? Ook hier gaan we nu niet in detail op in, dat is ook al meer dan eens gebeurd. Maar het is duidelijk dat de huidige oneenheid van de GKa nog steeds voor velen een hoge drempel vormt om zich aan te sluiten. Het imago van de kerken is bepaald niet positief. Over en weer vliegen er (dis)kwalificaties die er niet om liegen. Is er in beide kerkverbanden wel voldoende openheid en ruimte, wordt er niet te nauw gebonden?

Toch lijkt er lente in de lucht. Na een lange periode van samensprekingen en een eerdere afwijzing van een eenheid op basis van een 'groeimodel' zijn de kerken van gereformeerde kerk Dalfsen (dolerend) en De Gereformeerde Kerken in Nederland (DGK) nu toch verenigd. De versplintering die zo kenmerkend leek voor de GKa is hiermee verminderd. Het betekent ook een aanzienlijke versterking van de verkondiging in de DGK met tot nu toe slechts één actieve en één emeritus-predikant. En dat is verheugend. Het is te hopen dat verdere integratie zonder moeilijkheden zijn definitieve beslag krijgt.

Maar er is meer. Want aan de andere kant van de GKa bevinden zich de Gereformeerde Kerken Nederland 'in voorlopig verband' (GKN). Een groot deel van deze kerkgemeenschap bestaat uit delen die van DGK zijn afgesplitst. Dat maakt meteen duidelijk dat er tussen deze twee kerkengroepen nogal wat onderlinge moeiten liggen. Er is veel verdriet, soms ook verbijstering dat het zo heeft kunnen lopen. Over en weer denkt men (vooral zij die een vooraanstaande positie innemen) grote verschillen te zien die Schrift en belijdenis zouden raken. Zie voor details bijvoorbeeld de verslagen van de gesprekken die deze kerken hebben gehad met afgevaardigden van de Canadese kerken. De fronten lijken nogal bevroren.

Voor betrekkelijke buitenstaanders als wij nog zijn blijft dit onbegrijpelijk. Natuurlijk kunnen er bittere wortels opschieten. Er is een grote verscheidenheid van mensen in de kerken. Vertrek uit de GKv is niet altijd op basis van dezelfde goede motieven gebeurd. Er zijn tegenstellingen in karakters van leidinggevenden. Maar het kan toch niet zo blijven?

Men beroept zich nogal eens op de wonden die zijn geslagen door allerlei scheuringen. En dat deze veel tijd vragen om te helen. Ik wil dat niet bagatelliseren. Kerkelijk moeiten hebben scherpe diep rakende randen. We gaan helaas bepaald niet altijd even zachtzinnig met elkaar om. Maar het wil er niet bij mij in dat het verantwoord is zo gescheiden naast elkaar te leven en voortdurend eerder kloven te vergroten i.p.v. oprecht en intensief te proberen naar elkaar toe te groeien. Dat is toch Christus' gebod en ook bittere noodzaak? Denk daarvoor alleen al aan de jongeren en hun toekomstperspectief!
Overigens ben ik er van overtuigd dat velen 'op de GKa kerkvloer' ook zuchten en lijden onder deze verdrietige verdeeldheid en de dag blij zouden begroeten als hier een einde aan zou komen doordat de broeders en zusters elkaar weer vinden[10].

Dat geldt ook voor veel verontrusten, naar mijn waarneming. Er bereiken ons signalen dat m.n. gezinnen met jonge(re) kinderen hoe langer hoe meer afkeer krijgen van en moeite krijgen met het geestelijk klimaat in de GKv. Het gemis aan krachtige waarschuwende en opbouwende prediking, grondig onderwijs in de Schrift en de belijdenis wordt steeds meer als een probleem ervaren. De geconstateerde afval werkt gestaag door in gezinnen. Dat maakt het kerkelijk leven zwaar.  Er is een zoeken naar uitkomst. Jonge mensen met kinderen bezoeken ter oriëntatie kerkdiensten van de GKa, weten we. Willen het 'klimaat proeven'. Hoe wordt er gepreekt? Is er een hartelijk welkom? Kan ik er veilig wonen met mijn gezin?
Natuurlijk gaat het er in de kern om of de gemeenschap zich kerk van Christus mag noemen. Maar dat is meer dan met het woord 'staan op Schrift en belijdenis'. Het is tegelijk ook belangrijk dat van de leden van zijn Lichaam gezegd kan worden: Zie hoe lieflijk is het zoals die broeders samenwonen. Daar gaat een getuigenis vanuit dat alle negatieve imago kan overwinnen. Liefdevolle uitnodiging aan en omgang met hen die nog worstelen om pijnlijke stappen te nemen helpen daarbij. Schampere opmerkingen over praatjesmakers die nog geen keuze (voor DGK) maken, veroorzaken alleen maar verwijdering.[11] 

Ik heb aan deze kerkengroepen wat meer aandacht gegeven. Haast een appel gedaan. De broeders en zusters liggen mij en anderen nog steeds na aan het hart. Wat zou het goed zijn als afscheid van de GKv wordt genomen, wij elkaar vrijmoedig en zonder beduchtheid en reserves weer zouden kunnen vinden. Zou 2013, het jaar waarin DGK tien jaar bestaat, niet een mooie gelegenheid zijn om in vernieuwde eenheid en broederlijkheid elkaar in de armen te sluiten? Als er daadwerkelijk toenadering is en positieve besluiten worden genomen mag ook verwacht worden dat verontruste GKv-ers hun weg zullen weten te vinden.

Hiermee wil ik de korte rondblik op het gereformeerde kerkelijke erf besluiten. Er is veel meer te zeggen maar dat komt wellicht in de komende tijd wel als we verdere ontwikkelingen zullen zien in de GKv en de GKa.

Strijd

Terug naar de directe aanleiding voor deze artikelen, de strijd in de GKv en de rol die de broeders van GereformeerdeKerkBlijven daarin op zich hebben genomen.

Vóór de Landelijke Dag stelde ik in een brief[12] hun samenvattend enkele vragen, zoals eerder vermeld:

'Kernwoord' in deze brief is wat ons betreft kerkelijk perspectief. In het verval van de vrijgemaakte kerken en in alle moeiten die dat voor kerkenraden, gemeenten en ook persoonlijk oplevert, wat kunnen de pastores verenigd in GKB betekenen? Welke richting wijzen zij? Welk uitzicht wordt geboden? Welke concrete adviezen worden gegeven? Welke vervolgstappen neemt men zich voor?
Bovenal, hoe onderbouwt men de weg die gegaan moet worden vanuit het Woord en de belijdenis?

Het zal duidelijk zijn dat een aantal van deze vragen niet beantwoord is of wat mij betreft, nog geen bevredigende reactie heeft ontvangen. Dat zeiden de broeders ook zelf op de LD. Zij denken er nog over na en werken aan een plan waar we nog van zullen horen. Zij willen samen met andere verontrusten activiteiten ontplooien en staan open voor input. Daaraan ontleen ik de vrijmoedigheid een aantal suggesties doen. Overigens hebben de broeders zelf van een aantal al aangegeven daarmee bezig te willen gaan.

Helderheid
Laten we duidelijk maken waarvoor we staan. Wat zijn de concrete bezwaren tegen (synode)besluiten en tegen welke ontwikkelingen in de kerken gaan we samen strijden?

Dat betekent bijvoorbeeld ook dat we onschriftuurlijke besluiten die door kerkenraden of meerdere vergaderingen zijn genomen ook daadwerkelijk verwerpen, dus niet al dan niet stilzwijgend ratificeren.

Verzamelen

Het is dringend gewenst broeders en zusters in de moeite bij elkaar te brengen en te ondersteunen. Afgelopen jaren zijn er veel lokale bijeenkomsten georganiseerd door verontrustengroepen. Maar dat is wat stil gevallen. We laten de oorzaak daarvan hier nu rusten. Maar velen voelen zich daardoor wel vereenzaamd, misschien zelfs wat in de kou gelaten. Het is noodzakelijk om door frequente contacten elkaar weer te vinden, te bemoedigen en te helpen. Daarvoor kan een netwerk van lokale commissies helpen. Dat wil GKB ook organiseren, hebben we begrepen.

Voordrachten en lezingen over actuele ontwikkelingen, synodebesluiten kunnen overal worden gehouden. Dat is nodig omdat er vaak een ontstellend gebrek is aan kennis van de ontwikkelingen.

Misschien kan een 'raad' worden ingesteld waarin verontrusten uit de breedte van de kerken participeren. Deze kan activiteiten initiëren, organiseren en op elkaar afstemmen.

Mobiliseren van predikanten

Het huidig aantal publiek bekende verontruste predikanten is gering. Maar het is niet goed voor te stellen dat er niet veel meer predikanten in onze kerken zijn die met lede ogen zien hoe het gereformeerde karakter verloren gaat en daar geen vrede mee hebben. In het appel op de classis Amsterdam-Leiden ondertekenden veel meer predikanten dan verwacht. Zou het niet goed zijn om gericht predikanten voor deze activiteiten te benaderen (voor zover dat al niet gebeurt)?

Buitenlandse kerken
Het mag langzamerhand bekend zijn dat buitenlandse zusterkerken zich grote zorgen maken over de GKv. De kerken in Canada hebben die uitgebreid en schriftelijk kenbaar gemaakt[13]. Door de Australische kerken wordt zelfs gewerkt aan een publiek zusterkerkelijk vermaan. Het buitenland geeft duidelijk aan dat hij willen helpen het tij te keren. Daarom zou het goed zijn met hun contacten te leggen en te overleggen. Misschien is een gezamenlijk beraad mogelijk. Kan de komende conferentie in Hamilton (actief) worden bijgewoond?

Verkenning
In de huidige verwarde situatie is het ook wenselijk kerkelijk rond te kijken en contacten te leggen. M.i. is het dringend gewenst om de kerkelijke situatie van de Hersteld Hervormde Kerk te verkennen. Daar is veel te weinig kennis over het reilen en zeilen van deze kerken terwijl er veel positieve signalen kunnen worden opgemerkt. Een gerichte studie en gesprekken met vooraanstaande HHK-ers kan hierin verder helpen.

Daarnaast zou ik er ook voor willen pleiten contact te zoeken met de GKa. Zij zijn onze broederschap met wie we nog maar kortgeleden aan één Tafel zaten. Het is niet goed als we hen negeren omdat ze zich al hebben afgescheiden. Wat dat betreft kunnen we een voorbeeld nemen aan de Canadese afgevaardigden die zich door gesprekken met de GKa uitgebreid op de hoogte hebben gesteld van de kerkelijke situatie en hulp hebben aangeboden.

Praktijk

De broeders GKB raden in hun Verklaring aan uit te wijken naar orthodoxe gemeenten binnen het GKv-kerkverband als de situatie onhoudbaar wordt in eigen gemeente. Nog even afgezien hoe dit advies te waarderen, daar schreven we eerder over, het zal ook regelmatig op tegenstand stuiten van de eigen kerkenraad. Zijn de broeders GKB bereid daarvan de consequenties te dragen?
Iets soortgelijks geldt van het houden van lezingen en workshops over ontwikkelingen in de kerken. Veel kerkenraden zullen er waarschijnlijk niet achter staan dat deze in hun gemeente worden gehouden. Al gauw klinkt het verwijt van opruiing. Is er de bereidheid daarvoor niet te zwichten en uitnodigingen tot spreekbeurten te aanvaarden?

Geloofsmoed

De situatie is moeilijk. Dat geldt zeker voor predikanten. Zij zijn voor zover nog niet geëmeriteerd ook nog extra kwetsbaar m.b.t. het inkomen. Het is duidelijk geworden dat hoeveel er in onze kerken over liefde, ruimte en verdraagzaamheid wordt gesproken, dat niet of maar in heel beperkte mate geldt voor hen die zich niet kunnen vinden in de koers van de kerken en daar hun stem tegen verheffen. Zij zijn in een hoek gedrongen en worden geïsoleerd en veelal doodgezwegen. Op verontruste predikanten wordt geen beroep meer uitgebracht. Bezwaarde broeders komen al jaren niet meer voor de ambten in aanmerking, worden niet betrokken bij belangrijke ontwikkelingen in het kerkelijke leven. Zo werkt dat.

Maar dat hoeft niet verbitterd te maken of boos. Hoe verdrietig het ook is, we mogen doorgaan in de blijdschap van het geloof dat in liefde werkt. Daarbij past geen geest van lafhartigheid[14] maar volharding om vol te houden, ook al gaat dat dwars tegen de heersende meningen in. Dare to be a Daniël, dare to stand alone. Geloofsmoed die van Boven wordt geschonken. Zo zouden we samen verder moeten gaan in geloof en in liefde voor Christus' kerk waar hij die ook vergadert.

Misschien dat boven gegeven 'beschouwingen' wat rationeel kunnen overkomen. Een zaak van koude logica, van delibereren en deduceren. Waar het hart niet bij betrokken is.
Maar dat zou een groot misverstand zijn. De zaak van Gods kerk houdt ons zeer intensief bezig. Het gaat toch om zijn volk, de Bruid van Christus? Om de bewaring van zijn Woord? Om het behoud van onze zielen en dat van onze (klein)kinderen? Om de viering van heil met hen die een even kostbaar geloof hebben als wij.
Daar ben je met heel je existentie bij betrokken. Het raakt ons elke dag. Het krijgt voortdurend aandacht in gesprek en gebed tot de Here.
Op zijn zegen hopen wij.

Slot