Ethiek

Kerkverband

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Van de Pinksterdag en een synodedag

“En toen de Pinksterdag aanbrak, waren allen tezamen bijeen” (Hand. 2:1)

 

 

J. Peters

18-06-11

 

God wil gemeenschap met de mens. Hij zoekt hem op en schenkt hem om Christus’ wil zijn Geest. Hij herstelt geschonden verhoudingen door het verzoenend bloed van onze Heiland. God herstelt onze verhouding met Hemzelf die in het paradijs door ons kapot was gemaakt. Een door de mens geruïneerde relatie die bleek uit gestoorde communicatie, welke scherp naar voren kwam toen God in de avondkoelte wandelde in zijn hof van Eden en de mens zich verborg toen hij het geluid van de Here hoorde. Die heerlijke onbekommerde, onbelaste en harmonische relatie van de mens met God, ze bestond eenvoudigweg niet meer, want de mens had gekozen voor de zonde.

 

En toch... herstelde verhouding! Dankzij de Heilige Geest die is uitgegaan van de Vader en de Zoon. Hij die uitging werd uitgestort. Aan dit ‘uitgaan’ van God  ligt de verzoening van onze Heiland ten grondslag. Christus de Heer heeft dit mogelijk gemaakt. Het ‘uitgaan’ van de Here is dus reden voor een geweldig feest. Hij heeft dat zijn kinderen ook niet onthouden. Ze werden vol van de uitgestorte Heilige Geest en spraken niet alleen van de grote daden Gods in hun eigen taal, maar de apostelen gaven met grote kracht hun getuigenis over de opstanding van de Here Jezus. En onder de bediening van het Woord en de verkondiging van dat getuigenis groeide de gemeente in harmonie. Kwamen onder de leiding van de Geest verhoudingen tot stand die Christus als basis droegen. Het Fundament van (de) vernieuwde relatie(s) kon worden gelegd, doordat Christus, het Fundament zelf, de verhouding met God had hersteld. Het mooie en vaste van deze vernieuwde relatie is dat wij mensen daarvoor niet hebben betaald (wij zouden dat niet eens hebben gekund, V/A 5, HC), maar Christus. Christus heeft voldaan, niet als mens, maar als mens en God! Zodoende is de verhouding tot God een hechte geworden die in Christus, Gods Zoon, niet meer stuk is te krijgen. Vaste Rots van ons behoud!

 

Synode Harderwijk

 

En toen de synodedag aanbrak, waren niet allen bijeen.

 

Dat was de dag dat de synode vergaderde en besloot over de kwestie Paas en het vertrek van ds. H.G. Gunnink.

Pinksteren op retour? Zo zouden we het niet willen stellen. Een synodedag is geen Pinksterdag en de uitstorting van de Heilige Geest is een eenmalig heilsfeit. Toch kwam de associatie boven op het punt van de onderlinge eensgezindheid. Men was niet één van hart en één van ziel in het geloof! Daardoor kwam de onderlinge verhouding onder druk te staan. De verbondsrelatie met de Here stond onder spanning. Wie de verklaring van ds. Gunnink leest begrijpt dat de relatie nog steeds onder druk staat. Want ds. Gunnink houdt kritiek.

 

De benoeming van dr. Paas aan de TU in 2009 is een bron van de verstoorde verhouding(en). Het is de kwestie Paas gaan heten door kritiek op zijn dissertatie, alsmede enkele publicaties van zijn hand. Er werd gedocumenteerd aangetoond dat met Paas’ publicaties het Schriftgezag in geding was. Daarom werd bezwaar gemaakt tegen de benoeming.

Het is allemaal met grote regelmaat en uitvoerig beschreven. We gaan dat niet overdoen. De belangstellende lezer kan op vele plaatsen terecht om zijn kennis bij te spijkeren.[1]

Wel willen we een paar zaken noemen: 

  • Naar wat wij er van hebben gezien lijkt ons dat de verontruste predikanten eerlijk en integer in deze kwestie hebben gehandeld. We sluiten ons dan ook volledig aan bij de woorden van dr. Arntzen[2] en ook wij begrijpen werkelijk niet waarom deze zaak in comité moest worden behandeld. Geen enkel steekhoudend argument werd genoemd waarom hiertoe werd besloten. Voor- en tegenstanders in deze zaak zijn met dit soort beslissingen niet blij. Het dient de vrede in de kerken niet;
  • De verontruste predikanten gaven in hun artikel De kwestie dr. S. Paas – de stand van zaken aan dat er gesprekken met Paas zijn gevoerd die hun kritiek bevestigden[3]. De zaak is dus nog steeds actueel;
  • Er werd een gesprek gevoerd met ds. Niemeijer en br. Siepel (respectievelijk voorzitter en lid van de Raad van toezicht, TU) die net als dr. Paas niet wensten dat er een verslag zou worden gemaakt van het gesprek. Zij verzochten zelfs van het gesprek geen aantekeningen te maken![4];
  • Dr. Paas heeft inhoudelijk nooit gereageerd op de op hem geuite kritiek en heeft inhoudelijk dus ook niets teruggenomen van zijn publicaties;
  • De (toemalige rector) prof. De Ruijter gaf ook geen inhoudelijke respons[5] op de kritiek van de verontruste predikanten maar deed die af als 'indianenverhalen';
  • Prof. Kwakkel verdedigde Paas in een tweetal artikelen. O.a. zou dr. Paas met de eigen wapens van de godsdiensthistorische wetenschap de vijand hebben bestreden[6] waaruit dan geconcludeerd zou moeten worden dat hij daar niet zijn eigen opvattingen verdedigde. Prof. Douma stelde echter dat met deze artikelen niet veel meer duidelijkheid werd verschaft en bleef daarom vragen[7].

Ontevreden

 

Het besluit van de synode stemt ons tot grote ontevredenheid. Om verschillende redenen. 

  1. Na zoveel jaren zwijgt dr. Paas publiek nog steeds over de kritiek die door allerlei opponenten is uitgebracht op zijn opvattingen. Waarom toch? Als dr. Paas in een Schriftkritische kring moeilijke vragen kan beantwoorden dan moet dat toch zeker in de kring van de kerken kunnen? Het lijkt soms wel alsof hij een spreekverbod van de TU heeft gekregen.
  2. Ontevreden zijn wij ook met belangrijke elementen in de verklaring[8] die het synodemoderamen na de besluiten over Paas' benoeming uitgaf.
    De synode stelt: "De conclusie ten aanzien van de inhoudelijke bezwaren is, dat Paas in een godsdiensthistorische studie schriftkritische theorieën op een voor niet-gelovige wetenschappers aanvaardbare wijze heeft besproken en op onderdelen bestreden. Hij heeft dit gedaan binnen het kader van de godsdiensthistorie, zonder daarbij zelf een geloofsstandpunt in te nemen."
    Maar in de hele discussie draait het er toch niet om of je iemand met zijn eigen wapens mag bestrijden? Dat kan niemand verbieden. Dat doen ook verontruste predikanten niet. Het gaat erom dat dr. Paas blijk geeft van schriftkritische opvattingen die hij (ook) gepubliceerd heeft in een andere context[9].

    Verder trekt de synode als algemene conclusie: "De TU heeft in dr. Paas een waardevolle docent ontvangen, die diepe eerbied heeft voor de Schrift als Gods Woord en zich gebonden weet aan de gereformeerde belijdenis. Door aanhangers van schriftkritische theorieën met hun eigen wapens te bestrijden steunde hij in feite de Bijbelgetrouwe wetenschap".
    Maar dat punt "diepe eerbied heeft voor de Schrift" is nu juist wat bezwaarden boven water willen halen in een publieke discussie. De toegepaste methode van Paas in zijn dissertatie met daarin Schriftkritische uitlatingen vormden hiervoor de aanleiding. Maar dr. Paas lijkt nu volledig te zijn afgeschermd. Dat schept een troebel beeld in plaats van helderheid. Zo zijn we dus niets verder gekomen. Als een inhoudelijke reactie uitblijft kan met recht een vraagteken worden geplaatst achter de gereformeerde identiteit van de TU.
  3. Het is natuurlijk ook niet goed voor dr. Paas' naam en faam (in gereformeerde kring) zelf. Iemand die van Schriftkritiek wordt beschuldigd - en dat is een zeer zware beschuldiging - en zich publiek niet verdedigt blijft in de verdachtenhoek staan.
    Het is ook de synode te laken dat zij niet met open vizier maar achter gesloten deuren deze zaak heeft behandeld en daardoor heeft bijgedragen aan een blijvende beschadiging van deze docent. Want de vraag blijft gesteld worden: "Wat voor antwoord heeft dr. Paas op de kritiek?". Zo blijft de kwestie voor hem een open wond.
    Ook een open wond in de kerken, want de kou is niet uit de lucht. De kwestie zet de verhoudingen verder onder druk. Waarom toch niet deze publieke zaak die diepgaande verschillen verraadt, publiek bespreken? Het meelevende kerkvolk is daarmee gediend. Maar wanneer Schriftkritiek ter sprake wordt gebracht gaat men de confrontatie uit de weg en maakt omtrekkende bewegingen. Al eerder schreef ik hierover.[10] Zo komen we dus niet meer verder.

Respect en waarschuwing

 

We begrijpen uit een publicatie van dr. J. Douma[11] dat ds. Gunnink op de synode een voorstel heeft gedaan om het woord 'indianenverhalen' waarmee prof. De Ruijter de kritiek op de opvattingen van dr. Paas dacht te diskwalificeren, terug te laten nemen. Insteek van dit voorstel was publiek herstel van de integriteit van de verontruste predikanten en anderen. Zijn voorstel is verworpen.[12]

Belangrijk is hierbij op te merken dat zijn vertrek van de synode nadat besluiten over Paas' benoeming waren genomen, niet als reden heeft het verwerpen van dit voorstel. Er is een andere reden die we bijzonder respecteren, namelijk zoals hij zelf publiek verklaarde:

 

Ik ben wel vertrokken, omdat ik het aanvaarden van Besluit 1 onjuist vond. Ik was van mening dat er strijdigheid bestond tussen dingen die dr. Paas (niet alleen in zijn dissertatie) geschreven heeft en wat wij als gereformeerde kerken belijden inzake het gezag van de Heilige Schrift. Mijn mening is sinds vrijdag op dit punt niet veranderd. Ook kon en kan mijns inziens niet volstaan worden met een formeel besluit. Ik vind daarom ook nu nog dat Besluit 1 onjuist is.

 

Precies daar gaat het om! Zo heeft ds. Gunnink de vinger gelegd bij het punt waarom het gaat: de Here, zijn heilige Naam en Woord. Alleen als we daar verder inhoudelijk over door spreken en elkaar vinden bij het licht van de Schrift, kunnen we weer samen verder. Dat zou een echte vrucht van de Pinkstergeest zijn! Een vrucht die is weggelegd voor een ieder die zich bekeert. Die Geest brengt bijeen wat bijeen hoort. Al eeuwenlang en wereldwijd. Niemand en niets houdt Hem in dat kerkvergaderend werk tegen.

 

Er is ook een andere geest. Een geest van dwaling, die verstrooit.

De kerken zijn bij monde van ds. Gunnink daartegen wéér indringend gewaarschuwd!



[1] Zie daarover uitgebreid www.eeninwaarheid.nl en www.gereformeerdblijven.nl

[5] De Reformatie van 4 april 2009

[6] De Reformatie van 4 april 2009, 11 april 2009

[7] De Reformatie van 2 mei 2009.

[8] Zie de verklaring van de synode na het besluit (opgemaakt door het moderamen): http://www.eeninwaarheid.info/index.php?rub=12&item=58

[9] Theologia Reformata 4, december 2003. Zie http://www.eeninwaarheid.nl/index.php?cat=20&item=2890

[12] Inmiddels berichtte het ND van 16 juni 2011 dat de theologische universiteit de term "indianenverhalen" heeft teruggenomen. Dat hoeft dus geen belemmering meer te zijn voor een inhoudelijk gesprek.