Kerkverband

Gaan de CanRC de GKv achterna? 3

Ds. J. Moesker

14-04-18

Maar hoe zit het met de CanRC?

De vraag is nu hoe het met de CanRC zit. Komen wij in net zo’n soort emotionalisme terecht als veel van onze zusterkerken in Nederland? Ik ben bang dat ik een paar signalen opvang dat zoiets ook in de CanRC speelt. Hoewel onze cultuur wat anders is dan de Europese, leven we hier per slot van rekening ook in een postchristelijke en  emotionalistische cultuur. En als gereformeerde kerken leven we tussen allerlei evangelische en charismatische kerken, waar gevoel meermalen de graad van geloof aan lijkt te geven. Daarom worden onze leden ook constant en in steeds sterkere mate aangetrokken vanuit het emotionalisme om de dingen meer vanuit onze gevoelens en emoties te beoordelen dan vanuit het duidelijke en onfeilbare Woord van God. Zoals dr. Visscher al aangaf zijn er wel dingen die deze aantrekkingskracht hier wat beperken. Maar niettemin is die er wel. En de geschiedenis laat ons zien dat telkens weer reformaties nodig zijn vanwege de zwakheid van verbondsmensen. Maar ik zal een paar dingen noemen die me opvielen en waardoor ik een beweging in de richting van emotionalisme verwacht.

Ik noemde al het afnemende aantal leden in de GKv. We zijn er dankbaar voor dat het aantal leden van de CanRC nog steeds toeneemt. Maar weet u dat de mate van toename geleidelijk slinkt? In 2013 nam het nog toe met 369 mensen, in 2014 met 210 en in 2015 met 125. Er worden minder kinderen geboren, maar de afname (van de toename) laat ook een toenemend aantal leden zien dat de kerken verlaat. Een groot deel daarvan sluit zich aan bij een evangelische kerk. Toen ik pas predikant was, kreeg ik al te maken met mensen, meestal jongeren, die zich onttrokken aan de kerk waar ik diende. Velen van hen verklaarden dat ze zich geen deel van de kerk voelden, niet blij waren met de diensten en er niet door werden opgebeurd. Zij hielden niet van de Geneefse melodieën, enzovoort. Ze zeiden: Bijbels gezien is er niets mis met deze kerk, maar ik voel me niet prettig in de diensten hier, dus ga ik naar die en die (evangelische) samenkomst.

Het eerste signaal van iemand die bezig is afstand te nemen van de kerk, is vaak het maar eenmaal per zondag bezoeken van de eredienst en daarna steeds vaker een dienst overslaan. En het waren hoofdzakelijk jonge mensen, maar door de jaren heen hoorde ik steeds meer van dat gepraat en merkte dat steeds meer volwassen mensen maar één keer per zondag gingen. Het is mij bekend dat alle kerkenraden en predikanten hier regelmatig mee te maken hebben. Hoeveel CanRC mensen bezoeken niet de evangelische kerken zoals de Harvest kerken vandaag de dag?

Dat is ook waarom bijvoorbeeld het artikel van ds. R. Schouten in het augustusnummer van Clarion, de titel heeft: “Dus je denkt erover de kerk te verlaten…”. Een goed doordacht en accuraat artikel, waarin het formulier voor het afleggen van belijdenis van geloof gebruikt wordt om mensen aan te spreken die niet blij zijn met de CanRC waartoe ze behoren en die erover denken die te verlaten voor een evangelische gemeenschap of een megakerk. Lezenswaard!

Hij nodigde uit tot reacties en er kwamen een paar binnen, waarin kritiek op het artikel werd gegeven. Eén reactie verwees naar het begin van het artikel, waar ds. Schouten zegt dat, als ze ernaar gevraagd worden, zij die van plan zijn op te stappen, vaak zeggen: Maar ik voel me veel blijer en meer thuis in deze nieuwe kerk.

De briefschrijver vroeg:

Is het verkeerd om je blij en thuis te willen voelen in je eigen kerk? Als onze leden zich niet blij voelen in de kerk, zijn er dan manieren waarop we als kerkgemeenschap ervoor kunnen zorgen dat ze dat wel zijn?

En vervolgens levert de briefschrijver kritiek op ds. Schoutens verklaring dat de waarheid in het leven van een christen altijd boven emotie moet gaan. Hij vraagt:

Kunnen de waarheid en emotie niet naast elkaar bestaan in het leven van een christen? Moeten ze vandaag de dag niet beide in de eredienst aanwezig zijn?

Ik vrees dat die reactie iets van het naar voren schuiven van het gevoel laat zien als meetlat van christelijk leven en eredienst. Moeten we echt de waarheid EN het gevoel tot maatstaf van een goede eredienst maken? Zijn we zo bang dat de waarheid geen positieve emotie zal brengen, dat we het gevoel ernaast of erboven zetten als een toetssteen van godvruchtige eredienst?

Dr. T. VanRaalte werd een paar jaar geleden op een conferentie bevraagd over de plaats die emotie in de eredienst inneemt. Hij antwoordde dat er emotie is, maar ook emotionalisme. Emotionalisme probeert positieve emoties op te wekken. Zoals bij ‘happy clappy’ diensten. Emotie aan de andere kant is de goede kant van godvruchtige eredienst, maar niet het doel van zo’n eredienst. In feite moet het resultaat van Bijbelse eredienst ook negatieve emotie brengen, als we met onze zonden en zwakheden worden geconfronteerd.

Een poosje geleden kwam het tot een woordenwisseling met iemand over de viering van het Heilig Avondmaal. Ik zou het Avondmaal de volgende zondag bedienen en die man zei:

Nodigen de ouderlingen tot de tafel in deze kerk? Wat zou u doen als ik gewoon naar voren liep om deel te nemen zonder uitgenodigd te worden en zonder een attestatie?

Hij ging niet aan tafel, maar ik heb begrepen dat hij zich later om deze kwestie aan de CanRC, waartoe hij behoorde, heeft onttrokken. Ik weet dat deze man niet de enige is die zich onbehaaglijk voelt door de manier waarop de tafel in de CanRC wordt afgeschermd. Het voelt alsof de CanRC zeggen dat, tenzij je een attestatie hebt, we je niet als een ware christen aanvaarden, of dat we er niet op vertrouwen dat je dat bent.

En als zodanig voelt het bewaken van de tafel op zich voor sommige mensen kwetsend, als het op dat moment gasten ook aanstoot geeft.

Maar deze zaak wordt niet door emotie, maar door de Schrift bepaald. We belijden heel duidelijk in Zondag 30 en 31 dat de ouderlingen van de kerk de taak en het gezag hebben om toe te laten tot of terug te wijzen van de tafel van de Heere en dit wordt in artikel 61 van de Kerkorde  beschreven. Hierin moet de waarheid elke keer boven de emotie geplaatst worden.

Maar ik ben bang dat er een toenemende druk is om emotie hierin boven de waarheid te plaatsen. Terzijde, ik merkte op dat de synode 2016 heeft besloten dat de Commissie voor Betrekkingen met Kerken in Noord-Amerika niet langer wordt opgedragen de kwestie van toelating tot het Heilig Avondmaal te bespreken met de zusterkerken in de VS. Ik vraag me af waarom niet, vooral als het bewaken van de tafel een zaak is die we naar de Schrift belijden.

Zoals ik al zei, zijn de CanRC door de jaren heen op verschillende manieren veranderd. Nu is verandering niet altijd verkeerd. Het is positief als we op de Bijbel gegronde betere manieren vinden om God in Christus te eren en elkaar in onze lofprijzing aan te moedigen.

Onlangs heb ik een tijdje in de RCNZ (Nieuw Zeeland) gepreekt en hoewel hun liturgie op de onze lijkt, zijn er toch wat verschillen, ook een paar waar we van kunnen leren. In de RCNZ staan de diakenen voor de tafel, zetten de gaven op een tafel voorin en danken God voor die gaven. Soms worden echter voorstellen om de wijze van eredienst te veranderen meer op basis van gevoel dan van de Schrift gedaan. Zo ontving een kerkenraad enige tijd geleden een voorstel om wat in de liturgie te veranderen en dat werd aan de gemeente voorgelegd. Er was behoorlijk wat discussie over. Totdat een broeder opstond en zei dat de enige echt inhoudelijke reden die hij tijdens de hele discussie over de liturgieverandering had gehoord, was dat de mensen verveeld raakten door de gebruikelijke gang van zaken. Maar, zei hij, als je de eredienst gaat veranderen, omdat men zich verveeld voelt, bedenk dan dat je aan de gang kunt blijven. Uiteindelijk zal elke aangebrachte verandering ook weer gaan vervelen! We houden geen erediensten om mensen te vermaken, maar om God te eren en tot berouw en geloof in Christus te worden opgeroepen.

We horen ook regelmatig kritiek op onze Geneefse psalmen. Ik vernam kritiek op de melodieën en dat er veel meer liederen moeten komen. Die zijn opwekkender. Opnieuw dus argumenten die op gevoelens zijn gebaseerd. De psalmen werden oorspronkelijk voor de eredienst geïnspireerd. Ze bevatten veel emotie en door die psalmen leidt de Geest onze gevoelens in de goede richting.

Wel zouden andere melodieën kunnen, de Geneefse wijzen werden niet geïnspireerd. Maar ze hebben wel historische waarde en verbinden ons met broeders en zusters uit het verleden. Volgens de synode 2004 zouden we meer liederen kunnen toevoegen, maar die moeten dan wel Bijbels zijn en in een stijl die bij de eredienst past. Dus niet de hype van de dag, maar meer klassiek.

Ik denk echter dat de voortdurende drang naar extra en meer eigentijdse liederen voortkomt uit het verlangen naar meer emotie in de eredienst.

Ik meen ook dat waar onze maatschappij steeds meer egalitair wordt, de drang zal toenemen om vrouwen in de erediensten meer naar voren te schuiven en eveneens in het kerkelijk werk en uiteindelijk in het kerkelijke ambt. Ongeacht wat je vindt van het besluit om de vrouw stemrecht te geven, denk ik zelf dat er een vorm van egalitarisme achter zit. Ik heb een onderzoekje gedaan, maar vrijwel elke kerk in Noord-Amerika, die de weg naar het vrouwenstemrecht opende, heeft in de loop van de tijd ook de vrouw tot het kerkelijk ambt toegelaten, ondanks wat de Bijbel er duidelijk over zegt. En ik ben dankbaar voor het seminarie en vertrouw er op dat ons seminarie en zijn bestuur en de professoren zich allemaal met hart en ziel op het Woord concentreren en mannen opleiden om dat Woord te brengen. Maar ik verwacht dat na verloop van tijd een toenemende druk op het seminarie zal worden uitgeoefend om zich aan de op gevoel gebaseerde veranderingen, die onder plaatselijke kerken al gisten, aan te passen.

Dus hoe verder?

Ik moet gaan afronden. Ik kan niet in de toekomst kijken. En ik bid dat dit niet het geval zal zijn, maar ik verwacht dat het emotionalisme van onze op de mens gerichte cultuur effect zal blijven hebben op onze CanRC-leden en kerken, zoals dat in de GKv ook gebeurde. Waarschijnlijk zal vooral aangedrongen worden op verandering in de wijze waarop wij onze erediensten inrichten. We zien dat hier en daar al.  Er zal minder eenheid en meer verscheidenheid tussen kerken zijn en misschien zelfs tussen kerkelijke vergaderingen. Ook zal waarschijnlijk op meer participatie van leden in de erediensten worden aangedrongen. Er zal druk worden uitgeoefend om de liederen en muziek in de eredienst te veranderen, instrumenten en ook bandjes toe te staan. De rol van de vrouw in de kerk zal waarschijnlijk een onderwerp van meer studie worden, net als misschien na verloop van tijd de status van same-sex (homo) relaties. Er zal meer oecumeniciteit van het hart zijn met christenen die een andere confessie en praktijk hebben. Men zal meer genegen zijn ruimte te maken voor leden die niet zonder meer volledig achter de inhoud van de gereformeerde confessies staan. Er zal meer getornd worden aan de manier waarop de Bijbel ondanks veranderende culturen altijd door de NT-kerk is begrepen. En bij dit alles zal het seminarie om steun gevraagd worden. Globaal dus een proces dat in sommige opzichten van de ontwikkelingen overzee kan verschillen, maar dat een vergelijkbare koers als in de GKv (en veel andere kerken) zal volgen. Veranderingen die meer op emotie zijn gebaseerd dan op een redelijke discussie over wat de Bijbel zegt.

Wat moeten wij doen als het onze wens is om dicht bij de Bijbel te blijven?

Allereerst vasthouden aan wat we in artikel 27 NGB belijden, dat

… de heilige algemene kerk vanaf het begin van de wereld heeft bestaan en tot het einde zal blijven, want Christus is een eeuwig Koning, die niet zonder onderdanen kan zijn. Hij vergadert, beschermt en onderhoudt voor Zichzelf door Geest en Woord in de eenheid van het ware geloof een kerk die tot het eeuwige leven is verkoren …

zoals we ook naar de Schrift belijden in Zondag 21. We hoeven dus niet bang te zijn en er is alle reden om in vertrouwen te bidden zolang je jouw taak in eigen woonplaats en op eigen plek naar Bijbelse maatstaven zo goed mogelijk doet, of de Heere doorgaat zijn kerk te vergaderen en te bewaren en of je daartoe mag blijven behoren. Bid en werk om trouw te blijven als kerkleden. Ken je Bijbel en belijdenisgeschriften en leer je kinderen de Heere lief te hebben. En bid en werk voor de kerk waartoe je behoort, of die trouw aan Gods Woord mag blijven. En wees trouw aan die heilige algemene kerk van Christus, waar en wanneer dan ook maar. Uit de kerkgeschiedenis weten we dat kerken in verval raken en reformatie steeds opnieuw nodig is. Dus elke keer weer moesten gelovige mensen ook vroeger een kerk verlaten om in de kerk van Christus te blijven. Mijn gebed is dat ik het niet mee hoef te maken dat iemand de CanRC moet verlaten om bij de heilige algemene kerk van Christus te blijven. Maar we moeten er niet van uitgaan dat het over zo’n 20 jaar niet nodig zou kunnen zijn.

Samenvattend wijs ik op het apostolische gebod in het hele NT om nuchter en waakzaam te zijn. Vooral de apostel Petrus geeft deze vermaning, hij die zelf zo emotioneel kon zijn. Hij leerde zijn verstand en hart op Christus en het evangelie te gronden. In zijn brieven benadrukt hij dan ook dat christenen nuchter en waakzaam moeten zijn. Met andere woorden, dat zij zich niet door gevoelens, door emotionalisme, laten meeslepen, maar waakzaam zijn en onderworpen aan Gods Woord hun weg gaan. Ik wil dan ook graag eindigen met het lezen van 1 Petrus 5:6-11.

Verneder u dan onder de krachtige hand van God, opdat Hij u op Zijn tijd verhoogt.      7   Werp al uw zorgen op Hem, want Hij zorgt voor u.
Wees nuchter en waakzaam; want uw tegenpartij, de duivel, gaat rond als een brullende leeuw, op zoek naar wie hij zou kunnen verslinden.                
Bied weerstand aan hem, vast in het geloof, in de wetenschap dat hetzelfde lijden ook aan al uw broeders  in de wereld opgelegd wordt.

De God nu van alle genade, Die ons geroepen heeft tot Zijn eeuwige heerlijkheid in Christus Jezus, Hij Zelf moge u –  na een korte tijd van lijden – toerusten, bevestigen, versterken en funderen.

Hem zij de heerlijkheid en de kracht in alle eeuwigheid.

Amen.

Dit artikel bevat vertaald een toespraak die de predikant in november 2017 te Smithville, Canada hield. Eerder is een beknopte Engelse versie verschenen op de website defenceofthetruth, click hier.

Vertaling: R. Sollie-Sleijster