Ethiek

Kerkverband

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Oproep tot reformatie 2


Een uitgebreid interview met ds. R. van der Wolf te Urk / deel 2

 

D.J. Bolt, J. Peters

17-10-09

 

We vervolgen het interview met ds. R. van der Wolf te Urk. Allereerst gaat hij in op het beroep dat hij kreeg van de zgn. "Matrix" gemeente en hij verantwoordt waarom hij het  aannam. Vervolgens taxeert hij de situatie in de gereformeerde kerken vrijgemaakt.
Tenslotte geeft hij zijn visie op kerkelijke eenheid en doet een dringende oproep.

 

Beroep en verantwoording

 

We praten uitgebreid over het beroep van de 'Matrix' en hoe dat te verantwoorden valt in het licht van de Schrift en de belijdenis. M.n. wordt ook uitvoerig stilgestaan bij deze keuze en zijn motivatie niet over te gaan naar een bestaand gereformeerd kerkverband.

Waarom naar de 'Matrix'?

Vanuit de situatie waarin u tot de conclusie kwam dat u absoluut niet verder kon, zijn er natuurlijk ook een heel aantal andere richtingen waaraan u zou kunnen denken: de hersteld gereformeerde kerken (GKh), de christelijke gereformeerde kerken (CGK) of de hersteld hervormde kerk (HHK). Hebt u bewust gezegd: nee, niet die, maar ik ga naar 'Matrix'. Of was het meer pragmatisch?

Nee, ik heb bewust gekozen.

 

Dus ook bewust niet gekozen voor de GKh?

Inderdaad. Ik heb daar ook nooit een geheim van gemaakt. Ik denk dat er in de GKh heel veel broeders en zusters in de Here Jezus Christus zijn met wie ik graag om eenzelfde avondmaalstafel zou willen zitten. Ik wil ook graag het mijne er aan bijdragen om goede contacten te leggen en het gesprek te openen. Maar ik denk ook dat binnen de GKh, zeker in de kerkregering, een zekere radicalisering is opgetreden. Daar zou in alle rust en openheid over doorgesproken moeten worden.

 

En wat t.a.v. de CGK?

Ook in de CGK heb ik heel goede contacten met mensen die net als wij de nieuwe benadering van de hermeneutiek afwijzen. Maar de moeiten binnen de GKV zijn duidelijk ook de moeiten binnen de CGK. Wellicht dat we in gesprekken nader tot elkaar kunnen komen, juist omdat in de GKV en de CGK dezelfde vragen een rol spelen.

 

Hoe kijkt u tegen de HHK aan?

Ook voor de HHK geldt, dat ik graag het gesprek aan zou willen gaan. Met broeders uit de HHK is er ook al informeel een gesprek geweest.

 

Is uw gevoel dat de HHK eigenlijk nog een station te ver is? U wilt wel graag contacten, gemeenschap oefenen, maar op dit moment is het voor gereformeerd vrijgemaakte mensen zeker een stap te ver gezien hun cultuur, ook als je denkt aan de Staten Vertaling, isoritmisch zingen met 1773, preektoon, enzovoort?

Ook dat is wat generaliserend gesteld. Dat is toch niet meer typerend voor de HHK-gemeenten te noemen. Ik zou het gesprek heel graag open willen houden. Zeker ook kijken waar je in het praktisch christelijk leven kunt samenwerken en elkaar tot een hand en een voet kunt zijn.

 

En de kerkregering?

Ja, natuurlijk, maar dat is voor hen zelf ook nog steeds een struikelblok.

Het is in wezen ook nog een kerk in vorming. Niet in wording, maar wel in vorming.

 

Kerkelijke procedure

 

Ds. Van der Wolf heeft door het beroep aan te nemen naar 'Matrix' in feite de kerkelijke procedure die tegen hem op gang begon te komen afgebroken. De vraag waar we een antwoord op willen hebben is hoe hij dat verantwoordt.

 

U hebt classicale uitspraken niet meer afgewacht. Daarvoor voert u, als we het goed zien, twee redenen aan: het is persoonlijk een te zware opgave om die hele kerkelijke molen door te gaan en u ziet ook geen perspectief meer.

Dat klopt. Ik ga ook geen kerkelijk weg meer in het verziekte systeem van het gereformeerd kerkrechtelijk spreken van vandaag de dag.

Daar zie ik helemaal geen heil in. Het kerkrecht in de GKv is niet meer het kerkrecht zoals wij dat kenden en met elkaar hebben afgesproken. Bovendien kom je vaak in de diverse stadia dezelfde adviseur(s) tegen. Ook met betrekking tot de eerder genoemde bezwaarschriften naar de classis toe is prof. Te Velde bijvoorbeeld opnieuw actief. Ik zie in een jarenlange strijd geen enkel perspectief. De zaak Kampen-Noord wijst wel uit wat daarvan te verwachten is.

 

Onze Dordtse kerkorde biedt geen mogelijkheid een beroep aan te nemen van een ander kerkverband. Maar u acht in deze situatie het toch verantwoord omdat het kerkelijk systeem 'dood' is?

Ja. Waarbij er ook in de visie van Calvijn die je als grondlegger van de KO kunt zien, natuurlijk best mogelijkheden zijn om, zoals in zijn tijd van Reformatie, in directe gehoorzaamheid aan het Woord van de Here stappen te doen die je voor de Here noodzakelijk acht. Je zou Calvijn onrecht doen als je de KO vandaag zou betitelen als een systeem dat ten alle tijde altijd alleen maar kan en moet. Dan heb je Calvijn ook niet op je hand.
 

Ware en valse kerk


Belangrijker is wat we belijden t.a.v. de kerk in de NGB. Hoe ziet u dat in dit verband? Je kunt toch wel met de belijdenis in de hand kijken naar de GKv? Is dat een kerk van Christus, een ware kerk, of een valse kerk of een valse kerk in wording? Hoe kijkt u daar tegen aan? Als u nu het GKv-verband verlaat op deze wijze, dan zegt dat impliciet toch nogal wat van het kerkverband, nl. dat het recht daar niet meer veilig is en ook de Schrift ook niet. Een van de zwaarste dingen die je van een kerkverband kunt zeggen, volgens prof. C. Trimp.

Ja, en ook de sacramenten zijn niet veilig meer.

De kenmerken van de kerk zijn wel degelijk in geding. De grondslagen van de kerk, want dat zijn de kenmerken van de kerk, het evangelie van de vergeving, die worden daar aangetast en weggebroken. En toch wil ik dat wat voorzichtig formuleren. Want ook als je binnen de GKv als kerkverband grote afval constateert, kan het wel mogelijk zijn dat er binnen de GKV nog kerken van de Here Jezus zijn. Dus pers mij niet in het schema zwart-wit waarmee dan alles meteen maar gevallen is. Er zijn predikanten die wel degelijk nog het Woord van de HERE verkondigen. Er zijn diensten waarin God nog verheerlijkt wordt. Er zijn kerken die je nog wel gereformeerd kunt noemen. Maar het verband, dat is een verworden verband. Het gaat daarbij dus vooral om de vraag met welke kerken je de zusterrelatie aangaat.

Dat is denk ik ook het verwarrende in deze tijd - maar dat is het altíjd in een tijd van reformatie. Je kunt vandaag wel zeggen: daar is een kerk die Gods Woord en de belijdenis en de KO van harte liefheeft. En met wie die kerk gemeenschap moet onderhouden, ja, dat moeten we dan nog maar eens gaan bezien. Maar die kerk is er en zo kijk ik ook tegen de 'Matrix' aan.

 

Dus u zegt wel dat u naar een kerk van Christus gaat.

Jazeker. Maar de Matrix zou wel hoogmoedig zijn en heel pretentieus als ze zou zeggen: wij zijn nu het enige adres in Nederland waar je terecht kunt. Hoe het dan wel precies is?, vraag het me niet op dit moment. Ik weet hoe het hoort, ik weet ook hoe het moet. Maar er is soms een tijd dat de Here het even niet geeft. En dan zullen we het moeten doen met wat Hij wel geeft.

 

Zou u de stelling aandurven, even daarop doordenkend, dat ook de GKh ware kerken zijn, even afgezien van hun claim ‘enige ware kerk’ wellicht en dat het zaak is ook buiten hun kerkgrenzen te kijken? Dat doen ze ook trouwens, hoor, ze spreken met de HHK o.a. Of zegt u: dat zou ik niet aandurven?

Als ik dat zonder reserve had aangedurfd, dan was ik daar dominee geworden. Ik heb dus reserve.

 

Zou het kunnen dat als je naar een GKh gemeente kijkt, bijv. in Drachten/Olterterp, je tot de conclusie komt: dat is gewoon een kerk van Christus.

Dat zou uit de gesprekken duidelijk kunnen worden. En dan denk ik dat je het voorlopig kerkverband ook met die kerken aan moet gaan.

 

Maar fundamenteel voor u is dat in de huidige verwarrende situatie met een hele hoop narigheid we in een fase zitten waarin we met elkaar moeten groeien naar nieuwe eenheid.

Ja. Dat is inderdaad een goede samenvatting van wat ik bedoel te zeggen.
 

Vervolging


Naar uw overtuiging voldoen de GKv als geheel niet meer aan de belijdenisnormen die aan de kerkvergadering mogen worden gesteld. Maar er staat in art. 29 NGB ook niet dat een valse kerk zich laat kennen door vervolging? In hoeverre is daarvan sprake in de GKv?

Als je naar Hoogendoorn en mij kijkt, denk ik wel dat daarvan sprake is. Vervolging is niet altijd dat je iemand lijfelijk geweld aandoet. De vervolging kan ook zijn dat het gereformeerd-zijn je onmogelijk wordt gemaakt. Dat je geen recht krijgt. En ja, dat zie ik.

 

Dat u eigenlijk geen ruimte meer hebt om te functioneren in de kerk.

Dat geldt ons. Niet alleen ds. Hoogendoorn en mijzelf. Veel predikanten wegen tegenwoordig hun woorden op een goudschaaltje af en formuleren vanaf de kansel heel voorzichtig. Het levert tegenwoordig geen probleem op als je op een persoonlijke website een link hebt naar de Redeemer church in Amerika, maar als je redacteur bent van www.gereformeerdblijven.nl ben je verdacht. Spreek je teveel over zonde en de noodzaak van vergeving, dan volgen soms zeer belastende en afkeurende brieven. Laat staan als je weigert om aan bijvoorbeeld kinderdiensten mee te werken.

Maar laten we niet alleen maar naar de dominees kijken. Ik denk dat er heel wat broeders en zusters op een wel zeer onrechtvaardige manier buiten het verband zijn gezet, echt uit de kerkgemeenschap gedrukt zijn. Eerst uit het ambt, waar ze soms tientallen jaren trouw in gediend hebben.

Dat gaat stilzwijgend en sluipend door. En inderdaad, dat is verdrukking naar art. 29 NGB.

 

Er zijn mensen die het erg betreuren dat u die strijd niet bent aangegaan, omdat men daar het bewijs van vervolging in wilde herkennen. Men had graag gezien dat de classis bij wijze van spreken had gezegd: schorsen en afzetten deze man.

Ja, vergeet daarbij allereerst niet dat het functioneren mij onmogelijk is gemaakt. Maar vervolgens raakt dat ook een heel interessant ander onderwerp. De vraag is namelijk: wanneer mag je een kerkverband verlaten? Het meest gehoorde standpunt is, dat je eruit gezet moet worden.

Maar je hoeft er denk ik niet persé uitgezet te worden wanneer je merkt en constateert, dat in de praktijk van je kerkelijk samenleven het onderling vertrouwen weg is en de basis van de drie kenmerken van de ware kerk ontbreekt. Dan geldt er ook nog zoiets als: gaat uit van haar!

Ik denk dat je je allemaal wel situaties kunt voorstellen dat de keuze niet anders kan zijn dan dat je uit zo'n kerkgemeenschap weggaat. Ook dan ben je er min of meer geestelijk uitgezet, maar dat hoeft niet altijd met de tucht of met ontslag te zijn. Dus ik vind dat je ook op dat punt niet al te zwartwit moet denken. De Here geeft in elke geschiedenis de eigen tijd een eigen verloop. En dan geldt, volgens mij, eerst dat je gehoorzaamheid betracht. Als die gehoorzaamheid in het nauw gebracht wordt, dan zul je een uitweg moeten zoeken.

 

Maar vergelijkt u uw opvatting nu eens met de tijd van Schilder?

We leven nu in een postmoderne tijd waarin het grote verhaal niet meer mag. Dus ook leiding niet meer. Je ziet een GS daarom vanaf Zuidhorn 2002 faciliteren, omdat ze die leiding niet langer wil geven. Daarmee schep je de ruimte om plaatselijk uit elkaar te groeien, terwijl je uiteindelijk niet in conflict komt met die besluiten, maar de koers wel ingrijpend veranderd is.

Nou dan kun je zeggen: 'totdat ik eruit gezet word', maar misschien word je er wel nooit uitgezet. En dat is helemaal de geest van deze tijd: Wie zal een ander het recht ontnemen om te denken wat hij denkt? Zo is het nou eenmaal. Dus is er ook voor de 'behoudende’ vleugel waarschijnlijk nog best heel erg lang ruimte. Tenminste, zolang die vleugel zijn geluid niet al te hard en duidelijk laat horen. Intussen verflauwen de stemmen uit die hoek ook steeds meer.

 

Is dat ook de strijd om te komen tot een groeien van de kerk van Christus?

Precies, ja want dan zit je wel met de heersende modernistische opvattingen, die zo'n stempel op de kerk drukken, dat je zegt: ik kan eigenlijk met mijn gereformeerde opvatting helemaal niet functioneren. Want ze zeggen wel dat ik daarvoor de ruimte heb, maar waar is die ruimte dan? Want als ik de heiligheid van de Avondmaalstafel wil bewaken bijvoorbeeld en het toelatingsbeleid niet wil verruimen zoals de GS dat heeft toegestaan, dan word ik toch geacht het beleid van zusterkerken te respecteren en daar als gastpredikant in mee te werken.

 

Naar uw overtuiging betekent vervolging dus niet dat je eerst met lijfelijk geweld te maken moet krijgen, maar begint dat al als het functioneren als gereformeerd predikant in het kerkverband niet meer mogelijk is. Dat is eigenlijk het punt?

Ja. Je kunt van mij toch niet verwachten dat ik als kerkvisitator bijvoorbeeld ga vragen of men de generale synodebesluiten wel handhaaft terwijl ik het zelf niet doe! Dan ben je toch zo onwaarachtig als het maar zijn kan? Eerlijker zou dan zijn om dringend te waarschuwen en te adviseren om dergelijke besluiten niet te ratificeren.

 

Een vaak gehoord tegenargument is: als je op deze manier handelt, zul je een repeterende breuk zien. Zie maar: vrijmaking, NGK, GKh, Matrix.

Ja, twee dingen daarover. In de eerste plaats, dan zie je de ernst van de situatie van het ogenblik niet in. Het gaat hier om de kenmerken van de kerk en daar moet het dan ook altijd om gaan. Een repeterende breuk mag je niet krijgen op het punt van liturgie en ga zo maar door. Je zult inderdaad moeten aantonen dat het gaat om de grondslagen van de kerk. Da’s één. Het tweede is: dat zal dan maar zo zijn.

 

Uiteindelijk wordt de kerk klein?

Dat kan, ja. Dat heb ik niet in mijn hand. Ik kan alleen maar zeggen dat er gehoorzaamheid moet zijn. En als die gehoorzaamheid je brengt tot die zevenduizend die hun knieën voor de Baäl niet gebogen hebben, ja dan moeten het die zevenduizend maar wezen.
 

Laatste vraag in dit verband: kunt u u voorstellen dat mensen die kinderen hebben, zeggen: mijn kinderen verkommeren hier, dus om die reden nemen we afscheid van deze gemeente?

Ik denk dat ouders met kinderen zich het eerst aangesproken voelen. Zie b.v. de 'Matrix', daar zit vooral mijn generatie in. Mensen dus met opgroeiende kinderen, die juist ook vanwege deze redenen uit de kerk zijn gegaan in 2003. Er zijn daar zes catechisatiegroepen op een gemeente van 170 zielen!

 

We zagen daar iets van op de website. Het is een prachtige jonge gemeente.

Ja, dat mag gezegd worden.

 

U zult nog geen speciale ouderendiensten hoeven te beleggen zoals in GKv Hattem?

Nee, die zijn hier geïntegreerd…
 

De GKv

Geestelijk klimaat

U hebt duidelijk aangegeven dat de grondslagen van het kerkverband in geding zijn. Maar het geestelijk klimaat, wat zou je daar van kunnen zeggen?

Over het geestelijk klimaat kan je je alleen maar heel veel zorgen maken, denk ik. Je ziet dat terug in de moeite waarmee men tegenwoordig de vacatures voor ambtsdragers invult. Je merkt dat ook aan de nog steeds afnemende belangstelling voor kerkelijke en politieke taken en functies. Het almaar op de hoorder gericht preken, het ongezonde accent op wat de jeugd wel en niet zou willen en ga zo maar door heeft geleid tot het opbreken van de gemeenschap. Dat is een knieval voor de geest van de tijd. Het wezen van de kerk – het zijn van de kerk is geen genadegave meer, maar plek waar je recht op aandacht kunt krijgen.

Wat zijdelings maar wel ter zake is de invloed die de Nieuwe Bijbelvertaling op de kerkleden heeft. Die vertaling maakt door het populaire taalgebruik dat het ontzag voor de HERE sterk vermindert. Van de afspraken en beloften dat er tekstueel met kritiek uit de kerken rekening gehouden wordt, blijkt niets, terwijl basisteksten door een andere interpretatie inmiddels heel anders zijn vertaald en worden gelezen.

Ik heb ook zorgen over de manier waarop het verleden wordt afgedaan. Met een mooi woord noemen we dat contextualisatie: uitspraken uit het verleden zo in het verleden inbedden dat je er vandaag eigenlijk niets meer mee kunt doen, om vervolgens te zeggen dat je die afspraken en besluiten nog wél hebt. Geruststellend wordt gezegd dat we niet breken met het verleden, maar er wordt niet bij gezegd dat het ook niet meer hoeft. In de praktijk blijkt hoeveel er intussen veranderd is en wordt.

Bezorgde vragen hierover werden afgedaan met: “ja, maar zo werkt dat niet meer” of “dat hebben we gehad”.  Hoewel zo de indruk wordt gewekt dat je eigentijds bent en werkelijk rekening met de mens en zijn tijd wil  houden – dienstbaar dus –, zijn dat ten diepste hoogmoedige uitspraken. Wie ben jij dat je vindt dat dat zo niet meer werkt? En wie zet een streep door het verleden? Met welk recht en gezag? Het is zo fnuikend voor het kerkelijk samenleven. Ik maak mij verschrikkelijk veel zorgen over het geestelijk klimaat van kerkelijk Nederland.
 

Schriftgezag en pneumatologie

 

Het belangrijkste punt is natuurlijk het Schriftgezag. Heeft het Woord nog gezag over heel ons leven? Of laten we de Schrift in onze eigen gedachten, verlangens en inzichten buikspreken? Het getuigenis van de Heilige Geest – dat het Woord van God toch is – heeft zijn plaats moeten afstaan aan wat we tegenwoordig het schriftverstaan noemen. Simpel gezegd komt het hier op neer: er staat letterlijk in de bijbel dat de HERE verbiedt dat de vrouw gezag draagt in de kerk, maar – wordt er dan gezegd – wij hebben ook de Heilige Geest in ons hart. Wij komen in deze tijd tot andere conclusies dan Paulus in zijn tijd. Hetzelfde gebeurt in vragen rond het zevende gebod. In de ene plaats komt een kerkenraad ten aanzien van de tuchtvragen tot een heel ander besluit dan de kerkenraad van een naburige plaats. Daar ligt een andere benadering van de hermeneutiek (het lezen van de bijbel) aan ten grondslag. Ik heb daartegen ernstig willen waarschuwen en roep collega’s  hierbij nogmaals op niet te buigen voor deze schriftkritische benadering. Dat is geen kwestie van voortschrijdend inzicht maar van dwaling, die tot niet anders dan ongehoorzaamheid leidt.

 

Hoe brengt men dat met elkaar in overeenstemming?

Dat doet men via de leer van de pneumatologie (leer over de Heilige Geest). Gods Woord is Gods Woord, maar niet absoluut. Want als God nu tegen jou persoonlijk zegt dat het anders moet? Goed, dan doe je wel iets anders dan de Bijbel zegt, maar, zegt men, dan is dat nog wel de wil van de Here! Daarom acht men het ook niet nodig de Schrift te veranderen. Er hoeft slechts aangevuld te worden. Maar het is misleidend om te zeggen dat Gods Woord gezag heeft, terwijl tegelijk datzelfde Woord de absolute norm voor al ons belijden en handelen niet meer is.

 

Komt dat in feite niet neer op de leer van de synodale geref. kerken zoals dat gepresenteerd werd in het boekje “God met ons”?

Ja, dat is het relationele waarheidsbegrip. Alleen toen werd nog ronduit gezegd, dat in de relatie van de méns met God, Gods wil tot stand moest komen. En nu is het de relatie tussen Gód en de mens. Wat bij de synodalen werd gepresenteerd als het inzicht van de mens, is bij ons geworden tot het inzicht door de Heilige Geest. Maar intussen vindt dezelfde vergoddelijking van de mens plaats. Dat zie je ook terug in wat ik de sacralisering van liturgische symbolen wil noemen. Waar ik mij goed bij voel dat moet mijn godsdienst worden.
 

Omslag


Hoe is die omslag zo snel gekomen volgens u?

In de negentiger jaren zeiden we dat 'het' gebeurde. En wat 'het' was dat wisten we eigenlijk niet precies. Dat maakte je onrustig. Dat maakte je bezorgd. Wat dat 'het' nou was. Niks werd er verantwoord. Niks werd er naar buiten toe gebracht. Maar er verschoof wél van alles. En in deze jaren zeggen we dat 'het' gebeurd is. 'Het' gebeurt, 'het' is gebeurd.

 

'Het is niet tegen te houden ook', zegt men dan.

Daar heb je nou precies hetzelfde als wat ik daarnet noemde, namelijk dat men zegt dat 'iets niet meer werkt'. Het zou je haast laten vermoeden dat de verandering in de kerk iets is als een onomkeerbaar en ook ongrijpbaar proces. Ik ben daar vanaf gekomen toen ik in de gaten kreeg dat een proces altijd gestart wordt, gevoed wordt en beëindigd kan worden. Dat is ook het onwetenschappelijke, ongereformeerde - ik zou haast zeggen: het onchristelijke - in bijvoorbeeld het rapport van deputaten Dienst en Recht over veranderingen in de kerk. Dat we in een proces zitten en dat moet het dan maar dekken: 'Ja mensen, we kunnen het nou eenmaal niet helpen, want we zitten in een proces'.

 

Hoe stop je dat proces eigenlijk?

Bekering, bekering. Op je knieën gaan. De GKV hebben mee willen tellen in het internationale theologisch veld. Ze hebben het 'kleed van exclusivisme' willen afschudden, want het zat ze te krap, te eng. Het is als in de tijd van het Oude Testament. Wat de wereld heeft en denkt en doet lijkt veel meer bij de tijd te zijn dan wat de wet van de HERE voorschrijft. De kerken wilden graag af van de kritiek, dat ze star zijn, fundamentalistisch, ouderwets. En de angst om de jeugd te verliezen heeft tot dezelfde dwaze houding geleid, waarmee vroeger de PKN zijn jeugd verspeelde. Ondanks alle waarschuwingen is de koers uitgezet en vaart men verder. Daar is maar één remedie tegen: het roer om en terug. Bekering dus.
 

Verontrusten


Er zijn heel veel verontrusten. Tenminste dat denken we in onze kerken. En dan neem ik de verontrusten die verontrust zijn over de koers van onze kerken. Hoe ziet u hun positie?

Ik vind dat een lastige. Wij hebben geen paus. Kijk, het zijn allemaal verontruste broeders en zusters, die in gemeentes zitten waarvan de leiding in de kerkenraden in meerderheid niet gereformeerd is. En hoe breng  je die nou bij elkaar. Wat ik nu doe is een poging door ze een voorbeeld te geven.
 

Verwachting


Dat zal ook verband houden met wat u eerder constateerde namelijk dat er een enorme lauwheid en onverschilligheid is. Zolang het maar redelijk gaat in zijn gemeente blijft men waar men is. Een van de redenen voor het bestaan van één in waarheid is om deze mensen nog te bereiken.

Nou, ik geloof daar niet zo erg meer in. Ik heb bewondering en waardering voor alles wat ook één in waarheid in de afgelopen jaren voor de kerken heeft mogen betekenen. Maar het kan ook de functie krijgen van ballast, om het schip van de kerk in balans te houden. Het kan de mensen in slaap sussen: zolang die behoudende vleugel er nog is houden we elkaar aardig in evenwicht. Zo help je eigenlijk mee om de verkeerde richting op te varen. We zijn het, denk ik, met elkaar eens dat we tegen een muur oplopen. Een muur van onbegrip en ook wel van onwil om je echt in dingen te verdiepen. Ik denk dat je de kerken in de crisis moet brengen willen ze zich er bewust van worden dat ze inderdaad een keer moeten kiezen.
 

Predikantenvereniging


Hoe staat het met de predikantenvereniging?

Droevig. Daar ben ik allang geen lid meer van sinds de vergadering dat er toestemming werd gegeven om in zee te gaan met het GMV. Op de vergadering ben ik tot de conclusie gekomen dat er ook niet eens meer vragen gesteld mochten worden. De predikantenvereniging is een vakgroep geworden.

 

Wat hebt u daar op tegen?

Ik dacht zo dat de kerken naar art. 11 voor de predikanten zorg dragen.

 

Nu ziet het er uit als een soort vakbond?

Dat is het ook. Daar komt bij dat het profiel van de predikant wordt uitgewerkt in een takenpakket door het GMV, Gids en de predikantenvereniging. Maar het profiel en takenpakket horen onder de kerken thuis. Het is nu zo geprofessionaliseerd dat de kerken daar alleen nog maar het resultaat van kunnen ontvangen. Het is een eigen orgaan buiten de kerken om geworden. Daar heb ik bezwaar tegen, ja.

 

Als het meer zou gaan om jullie stoffelijke belangen, is het dan zo slecht?

Ja, dat is een zaak van de kerken. Dat moeten niet de predikanten zelf doen. Wij staan onder de kerken en laten we vrij van een vakbond blijven. Vroeger was het zo dat je je op de classis kon beroepen. Dat was je rechtsbijstand. Nu kun je nog wel in beroep gaan maar i.p.v. met de classis krijg je dan ineens met deputaten Dienst en Recht te maken.

 

Is dat een afwijking van de KO?

Ja, dat is stilzwijgend gepasseerd. Ook het kerkverband heeft dat trouwens zonder commentaar voorbij laten gaan. Deputaten Dienst en Recht hebben eigenlijk de touwtjes in handen. Zo heeft ook de VSE de emeritering overgenomen. Ja, dat hebben de kerken allemaal laten passeren. Het kerkverband als rechtsinstantie is tot nul gereduceerd op al dit soort punten.

 

Maar de predikantenvereniging was toch oorspronkelijk meer bedoeld om als predikanten allerlei dingen door te praten op het gebied van hun werk in geestelijk opzicht?

Ja, het was voor onderlinge toerusting en opbouw.

 

Een hele poos geleden hield ds. Roth voor de predikantenvereniging een uitgebreid pleidooi voor kinderen aan het Heilig Avondmaal, zo hoorde ik. Zijn opvatting kun je ook proeven in zijn artikelen in De Reformatie van een poosje geleden. Inmiddels zag kortgeleden een boekje van ds. A.H. Verbree het licht waarin hij publiek daarvoor een lans breekt.

Is de predikantenvereniging misschien een motor in de veranderingen?

Nee, hij is een volger.

 

Zo gaat het steeds maar verder. Dit is niet iets waar je zo verschrikkelijk blij van wordt.

Nee, natuurlijk niet. Maar ik denk ook wel, misschien kan er uit al deze kromme dingen toch iets heel moois opbloeien. Ik heb dat vertrouwen. De Here zal zijn kerk toch nooit verlaten. Er zijn wel meer fasen in de kerkgeschiedenis geweest dat mensen dachten waar loopt dit heen. Er zijn dagen geweest dat Calvijn 24 keer per dag vroeg of hij alstublieft mocht sterven. Dat hij het echt niet meer zag zitten.

Toch komt het goed.

 

Kerkelijke eenheid

 

Rond kerkelijke eenheid is er van alles bezig. Het heeft hoog op de agenda gestaan van de Zwolse synode. Er is veel over gesproken én gevochten.

Komt er een eenheid, hoe ziet u dat?

Ik hoop er op en ik bid er om, ik hoop er ook aan mee te werken. We hebben het er natuurlijk ook al even over gehad. Ik zie heel veel broeders en zusters in allerlei kerkverbanden, met wie ik van harte heel graag om de tafel van de Here Jezus wil zitten. Ik heb er ook goede hoop op dat dat gebeurt. Mijn kritiek op de nieuwe hermeneutiek – zoals die door Kampen wordt voorgestaan en uitgedragen - delen veel kerkleden. Deze broeders en zusters horen bij elkaar.

Ik denk dat het in deze tijd van verwarring echt de zaak is dat we basaal blijven staan voor Woord, sacrament en tucht. Dát is de grondslag voor alle kerkelijke eenheid.

 

Maar benauwt het u niet, als u kijkt naar de Gkh met één predikant en één emeritus; straks u in de matrix, een losse gemeente met een predikant; ds. Hoogendoorn ook een losse predikant met gemeente? Hebt u dat soort gedachten wel eens?

Is dit wel levensvatbaar?

Het is zeker levensvatbaar. Als ik daar niet van overtuigd was dan had ik het niet gedaan. Want dan had ik hen afhankelijk gemaakt van mijn persoon. Dan is het levensvatbaar zolang Van der Wolf daar is. Maar zo is het niet. Het is ook niet levensvatbaar zolang als er daar 170 leden zijn. Je kunt zeggen het groeit maar het kan voor hetzelfde geld ook minder worden. Dan is het nóg de kerk.

 

Zij is levensvatbaar omdat ze de kerk is?

Ja, en laten we dan maar met elkaar net zo lang preken, hopen en bidden dat het ook voor het leven vatbaar blijft.
 

Voorlopig verband van kerken


Nu kan er een geografische kring rond Kampen, rond Mariënberg zijn, maar er zijn natuurlijk ook heel veel broeders en zusters die elders vereenzamen, hoe ziet u dat? Wat zegt u tegen deze broeders en zusters?

Er is een kerk in Hardenberg, in Kampen, in Zwijndrecht en er zijn broeders en zusters in Veenendaal, waar je aansluiting bij kunt vinden. Op het moment dat een groep is gevormd, met of zonder een kerkenraad, moet je direct contact opnemen met elkaar. Zo zijn er ook gesprekken gaande tussen de 'Matrix' en 'Ichthus'. Juist in een voorlopig kerkverband als in de tijd van de Doleantie, moet je elkaar tot een hand en een voet zijn. Predikanten kunnen op elkaars kansel staan, zonder dat je gelijk zegt: nu is het verband gesloten. Het is een open manier van kerk zijn.

 

Maar het verband is voorlopig.

Ja, het mag niet zo blijven. Dat kun je alleen in een interimperiode doen. De kerken bepalen samen wanneer die interimperiode is afgesloten.

 

Maar daar moet je wel een verband voor hebben.

Ja, dat is het voorlopige verband, totdat een definitief verband kan worden aangegaan.

 

Met die visie op kerkelijke eenheid gaat u aan de slag?

Mijn takenpakket bestaat voor een deel uit het werken hieraan.

 

Gaat u aan de slag met Zwijndrecht, met Veenendaal?

Ja, ook. Ik heb met de 'Matrix'-gemeente afgesproken dat ik preek en de catechisaties geef. De rest van de tijd is echt helemaal gereserveerd voor dit soort opbouwwerk: werken aan de kerkelijke eenheid.

 

Contacten

 

Als ik in Capelle aan de IJssel woon dan moet ik bellen naar …

We moeten daar samen over praten: bent u met meerderen?; kunt u wekelijks diensten organiseren?; hoe groot is de afstand tot Zwijndrecht?; en ga zo maar door.

We komen bijeen als: 'Ichthus', 'Matrix' en 'Zwijndrecht'. Niet als een vast kerkverband maar gewoon als drie gemeenten, die vragen hoe ze elkaar tot een hand en een voet kunnen zijn. We luisteren basaal naar wat de Here in Zijn Woord zegt hoe we met elkaar om gaan, hoe we de kerk formeren in deze chaotische situatie. Natuurlijk in een gereformeerd kader, waar mogelijk zonder van de KO af te wijken. Maar wel met de bedoeling om toch weer samen naar een regelmatig leven onder de KO toe te groeien. Het is dus meer een kerkverband in wording.

 

Dus een 'interimsituatie'. Wanneer ziet u die aflopen? Wat voor doel stelt u zich daarbij, en wanneer is de periode afgelopen? Voor hetzelfde geld blijft dit jarenlang zo bestaan.

Dat is het risico, dat geef ik toe. Dat kunnen wij niet overzien. Dat moet je overgeven. Op het moment dat je als kerken met elkaar constateert: wij zijn nu dusdanig gegroeid, er zijn zoveel kerken dat wij ons kunnen plaatsen onder een geregeld leven onder de KO dan moet je dat besluit nemen. Maar dan ben je ook een kerkverband geworden.

 

Stel dat er tien gemeenten bijkomen, gemeenten à la Mariënberg en Kampen, dan zou je kunnen zeggen: we gaan weer denken over een kerkverband?

Ja, je kunt dan weer gaan denken aan drie classes van gereformeerde kerken. Dat kan. Maar laten we nou geen aantallen noemen. De praktijk zal, zo de HERE wil, vanzelf tot zo’n beslissing dringen.

 

Kijkt u ook niet vanuit die eerste situatie van losse gemeenten richting HHK? Het was toch altijd de bedoeling van de Afscheiding om, zo snel als dat hebben kan, eventueel individueel, weer over te gaan naar die kerken?

Niet individueel. Ik kan me wel voorstellen dat je als verzameling van kleine kerkjes en kleine groepen, het hele veld overziende een eigen kerkverband gaat vormen, en dán met de GKh, CGK en HHK gaat praten om na te gaan wat verstandig is, wat de Here wil dat we met elkaar doen. Dat kan tot de overtuiging leiden dat je je wel ergens bij moet voegen. Maar in een tijd dat broeders en zusters zeggen, we weten het niet, en over die situatie praten wij nu, kun je rustig zeggen: we hoeven het ook niet persé te weten. Blijf maar bij elkaar en dan gaan we sámen op een verantwoorde manier in de tijd die we daarvoor hebben, beslissen. Op dit moment is het dus, denk ik, vooral zaak dat je bij elkaar blijft en dat je tijd voor bezinning hebt.

 

Mogen we het zo samenvatten: Stel je eigen plaatselijke kerkenraad voor de keus. Als deze welbewust voor de verkeerde koers kiest betekent dat afscheid(ing) omdat de kerkelijke weg gegaan werd, maar verder nu volstrekt afgesloten is. Vorm een (huis)gemeente als dat mogelijk is en blijf in elk geval bij elkaar. Leg contacten met anderen. Denk nog niet aan een kerkverband zolang dat niet levensvatbaar is. Neem die maatregelen en beslissingen die verantwoord zijn en passen bij deze interim-periode waarin we op dit moment verkeren.

Is dit correct?

Ja, zeker.


Reformatie en oproep

 

In feite doet u een oproep: scheidt u af.

Ja. Met alle verdriet die ik daarbij heb, zie ik geen andere keuze dan deze.

 

En dringt u er op aan dit moment niet over te gaan naar de GKh, HHK of CGK maar in deze periode van verwarring bij elkaar te blijven.

Ja, zoek de gemeenschap en sla samen de weg in die de HERE zal wijzen.