Ethiek

Rond de Schrift

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Rome blijft Rome

 

N. van Dijk

18-05-13

 

Door de kardinalen werd tot paus verkozen de Argentijn Jorge Mario Bergoglio. Als paus zal hij heten: Franciscus, verwijzend naar Franciscus van Assisi (1181-1226), de ‘heilige’ die in armoede onder de armen wilde leven. Opvallend was de enorme media-aandacht rondom de pausverkiezing.

In reformatorische kring is vaak respect voor veel roomse ethische standpunten. Maar het pausdom wordt afgewezen, er is moeite met de paus als plaatsbekleder van Christus, en zaken als Mariaverering. Rome heeft uitspraken uit het verleden over de leer van de Reformatie (de rechtvaardiging van de goddeloze door het geloof en uit genade alleen) nooit herroepen.

Toch valt er in gereformeerde kringen een verschuiving waar te nemen. Bij de steeds sterkere roep om eenheid komen ook de Rooms-katholieken in beeld. In een aantal artikelen in het tijdschrift ‘De Reformatie’ bespreekt prof. Kamphuis wat het eigenlijke is van de katholiciteit van de kerk, hij merkt op: “vinden we het niet terecht dat de Rooms-katholieke Kerk katholiciteit voor zich alleen claimt? Dan zullen we duidelijk moeten maken waaraan wij het recht ontlenen het ook voor onszelf te claimen”. De kerk is wereldwijd en omvat mensen uit alle sociale lagen:

“het evangelie spreekt ons over God en over de mensen die God geschapen heeft. Het spreekt ons over het begin en over het einde van de wereld. Het gaat over vergeving van zonden en over heiliging van het leven. Het omspant heel het leven van de mens. Het spreekt ons over het werk van God de Vader, van zijn Zoon Jezus Christus, en van de Heilige Geest. Heel de volheid van die waarheid is aan de kerk geschonken. De katholieke kerk leeft van de volle rijkdom van het evangelie. Sekten selecteren daaruit. Maar in de katholieke kerk wordt geprobeerd de lengte en de breedte, de hoogte en de diepte van Gods liefde in Christus te verstaan”.

 

De katholiciteit van de kerk betekent een afgrenzing. Protestanten wijzen het menselijk leergezag in de Rooms-katholieke kerk af, er is maar één meester van de kerk, Jezus Christus, en wij zijn slechts leerlingen.

 

“De reformatie heeft de norm erkend in de heilige Schrift, wat de volheid van het evangelie is, dat wordt door Gods Woord bepaald, dat ons in de Schrift is geschonken, uiteindelijk is de Schrift de enige grens die geldt in de kerk”.

 

Overal in de kerken van de reformatie werden dan ook belijdenisgeschriften opgesteld, waaraan men zich diende te houden.

 

Aansporen tot kerkelijke eenheid met daarbij het relativeren van kerkelijke verschillen hangt in de lucht. De afgelopen tijd werden er diverse studiedagen gehouden. Zo kreeg Mgr. Hans van den Hende, bisschop van Rotterdam een aantal kritische vragen voorgelegd tijdens de jaarlijkse studiedag van de Confessionele Vereniging binnen de Protestantse Kerk. Op de vraag waarom protestanten niet deel mogen nemen aan de eucharistie, antwoordde hij: “Zolang ik na de eucharistie de hostie zorgvuldig bewaar, en u het brood van het avondmaal geeft aan mensen of zelfs aan de vogels, hebben we eerst nog wel wat te bespreken”. Op de studiedag klonk regelmatig de klacht van protestantse zijde: ‘als Rome nu eens meewerkte’. Emeritus hoogleraar Bram van de Beek benadrukte dat protestant en katholiek allebei stukken van de ene Kerk zijn, en stukken kunnen niet katholiek zijn. De scriba van de Protestantse Kerk Arjan Plaisier vond dat de rooms-katholieke kerkstructuur uiteindelijk niet kerkscheidend kan zijn, maar “als Rome eraan vasthoudt de voorwaarde voor eenheid te verbinden aan de gehoorzaamheid aan de stoel van Rome zoals die nu functioneert, dan weigert Rome katholiek te worden”. Plaisier vond dat we ‘ons de luxe van het gescheiden voortgaan van ‘Rome’ en ‘Reformatie’ niet meer kunnen permitteren’. Hij verweet de kerken van de Reformatie oorzaak te zijn van de vele scheuringen: “wat te denken van een geest van ‘ik maak zelf wel uit wat ik geloof’, waarbij de grote waarde van de gewetensvrijheid verworden is tot kerkelijk leven dat zich niets meer gelegen laat liggen aan Christus en de apostolische prediking”?

 

In een reactie op het verwijt van interne verdeeldheid die tot scheuringen leidde binnen de protestantse kerken geeft Willem Bouwman wat nuanceringen in de rubriek ‘over de andere kant van de feiten’ (nd.nl/opinie). Hij stelt dat er vaak

 

“uitstekende redenen voor waren die tot grote zegen hebben geleid. Het lef waarmee de christelijk-gereformeerden zich in 1892 ontworstelden aan de eenheidsdrang van Abraham Kuyper, is door hun nazaten als een goddelijke zegen gezien en kan buitenstaanders tot op vandaag tot voorbeeld strekken. Het schisma tussen remonstranten en contraremonstranten heeft een belijdenisgeschrift, de Dordtse Leerregels, opgeleverd dat honderdduizenden calvinisten tot troost en steun is geweest. Scheuringen brengen leed teweeg, maar vooral scherpen ze de geesten en inspireren ze tot bezinning op en vereniging van wat wezenlijk gevonden wordt. Dat het protestantisme na vijf eeuwen nog zo levendig is, is niet het minst te danken aan het elan dat telkens weer werd gewekt door kerkelijke strijd. Dat er na verloop van tijd de klad in komt, is een gegeven dat niet noodzakelijk dwingt de weg naar Rome in te slaan”.

 

En even verder

 

“De eenheid die de Rooms-Katholieke Kerk wordt toegedicht door protestantse eenheidszoekers bestaat niet. Onder het vernis van een organisatorische eenheid ligt een lappendeken van richtingen en stromingen. Als er protestanten zijn die menen dat hun verdeeldheid hun kwaal is, moeten ze de kuur toch niet in Rome zoeken”.

 

In de rubriek ‘Uitkijkpost’ (Kerkblad Hersteld Hervormde Kerk van 23 maart 2013) gaat ir. B.J. van der Vlies in op het aanvragen door de Rooms-Katholieke Kerk van de domeinnaam “katholiek”. Als deze aanvraag wordt toegekend, zal het Vaticaan kunnen bepalen wie dit domein al dan niet mag gebruiken. Hij schrijft in deze rubriek:

 

“Katholiek betekent: algemeen, over de ganse aardbodem verspreid. Het Bijbelboek Handelingen laat ons zien hoe dat vanaf Pinksteren - door de uitstorting en leiding van de Heilige Geest – is gegaan. De kerkgeschiedenis leert ons over het verloop in de eeuwen erna. De Apostolische Geloofsbelijdenis stelt het krachtig: “Ik geloof één heilige, algemene christelijke kerk”. Dat is de eeuwen door beleden. Jezus Christus vergadert, beschermt en onderhoudt de gemeente in eenheid van het ware geloof, van het begin van de wereld tot aan het einde”.

 

Van der Vlies noemt de verdeeldheid in en tussen kerken uiterst verdrietig en roept op tot “intensivering van het gebed of het God behagen wil bijeen te brengen wat bij elkaar hoort”.

 

N.a.v. de aanvraag van de domeinnaam door het Vaticaan is de alarmbel geluid, “waarmee kerken en christenen opgeroepen worden in het geweer te komen tegen deze ‘digitale machtsgreep van het Vaticaan’. Dr. H. Kronenburg (één van de initiatiefnemers van het Oecumenisch Forum voor Katholiciteit) stelt dat het predicaat katholiek door het Vaticaan zonder blikken of blozen wordt geïnterpreteerd als rooms-katholiek. Van die zijde wordt een complete theologische argumentatie aangevoerd: ‘de term katholiek wordt universeel en consequent gebruikt als aanduiding van de universele kerk, die geleid wordt door de paus als de hoogste pontifex, en de daarmee verbonden instituten en personen.’ Een volstrekt eenzijdige en ook onterechte claim, op het sektarische af,aldus dr. Kronenburg”.

Van der Vlies besluit zijn artikel met een citaat uit het onlangs verschenen boek ‘Word vernieuwd’ van dr. W. van Vlastuin (HHK):

 

“Als we in twaalf woorden samenvatten wat de inhoud van het christelijk geloof is, is een van de woorden de belijdenis van de katholiciteit van de kerk. Dit betekent dat we vandaag naar de Schrift luisteren in gesprek met heiligen uit alle tijden en alle plaatsen”.

 

Van der Vlies pleit ervoor “ons die gelegenheid niet te laten afnemen, dat kan het Vaticaan of wie ook trouwens niet eens”.