In het begin

D.J. Bolt

19-06-21

We zingen van de kerk

God houdt zijn kerk in leven, hoe ook bespot, verdrukt
door dwalingen omgeven, verscheurd, uiteengerukt
 

Je zou dat ook kunnen zingen van het begin van het Bijbelboek Genesis. Als er een Schriftgedeelte dat is en wordt verscheurd, uiteengerukt en bedolven onder dwalingen dan is het Gods openbaring over de schepping. Tot op vandaag staat dat Woord in het brandpunt van de discussies over het ontstaan van de wereld. Meest recent voorbeeld (18-06-21): ND-Eindredacteur Schinkelshoek steekt onder de grote kop Zo lees je de bijbel als je de wetenschap serieus neemt de loftrompet over een nieuwe publicatie van hoogleraar Gijsbert van den Brink (PKN/Gereformeerde Bond). Deze prof schreef eerder En de aarde bracht voort waarin hij afscheid neemt van de historiciteit van Genesis 1 en 2, en vermoedt dat Adam en Eva 'twee mensen uit veel neolithische boeren van ruim 10.000 jaar geleden' waren. In zijn nieuwe boekje schrijft hij dat je de Bijbel vooral niet zo letterlijk mogelijk moet lezen, dus ook niet in een schepping in zes letterlijke dagen geloven. Het gaat slechts om de 'strekking' van de verhalen…

Het grote dilemma is en blijft; schepping of evolutie. Sprak God en het was er, óf, ontstond alles, ook de mens, na eindeloze toevalligheden. De keuze heeft ingrijpende gevolgen voor het christelijk geloof.

Een nieuw boek

We lazen het boek In the beginning, Listening to Genesis 1 and 2, van prof.dr. Cornelis van Dam. Van Dam is emeritus hoogleraar Oude Testament van het Canadian Reformed Theological Seminary in Hamilton, Canada/Ontario. Hij schreef een uitgebreide verklaring van Genesis 1 en 2. Daarin confronteert hij de lezer met vele theorieën over dit Bijbelgedeelte en beantwoordt talloze vragen. Want ook voor degenen die vast geloven dat de Bijbel Gods onfeilbaar Woord is, zijn verschillende teksten niet altijd even gemakkelijk te begrijpen. Van Dams boek kan helpen want de hoogleraar gaat ook lastige vragen niet uit de weg.

Centrale vraag

De centrale vraag die prof. Van Dam in zijn boek beantwoordt is: biedt Genesis 1 en 2 echte geschiedenis of niet? En hoe is de relatie tussen het scheppingsverhaal en de evolutie(theorie)? Hoe verhoudt het verhaal van de zesdaagse schepping zich met de heersende wetenschap die leert dat de kosmos bijna 14 miljard jaar oud is? Zijn Adam en Eva wel de eerste mensen?

De hoogleraar constateert, en toont dat uit de praktijk aan, dat er een verschuiving in het denken van, ook orthodoxe, christenen plaatsvindt. De letterlijk tekst van de Bijbelse wordingsgeschiedenis wordt meer en meer ter discussie gesteld of losgelaten. Allerlei theorieën zijn en worden verzonnen om Genesis 1 en 2 maar met de heersende Darwinistische 'mainstream' evolutie-ideeën te harmoniseren.

Doel

Met zijn boek wil prof. Van Dam een bijdrage leveren aan de discussie tussen christenen over genoemde zaken. Het gaat dan om hen die het gezag van de Heilige Schrift aanvaarden. Het boek biedt wel niet een uitputtend commentaar op de Genesis hoofdstukken maar Van Dam wil aantonen dat we met de beschrijving daarin te maken hebben met echte geschiedenis. Dat hetgeen daar geopenbaard is letterlijk genomen dient te worden. Hoewel hij zichzelf theoloog weet en geen natuurwetenschapper, gaat hij daarbij ook de confrontatie met de evolutietheorie op hoofdpunten niet uit de weg.  

Fundamentele uitgangspunten

Voor prof. Van Dam aan de eigenlijke bespreking van tal van zaken begint, geeft hij zijn basale uitgangspunten. Die zijn kort samengevat:

1. De Heilige Schrift moet als gezaghebbend en betrouwbaar in geloof en onder leiding van de Heilige Geest worden gelezen en bestudeerd.
2. De Schrift spreekt tot ons in duidelijke en verstaanbare 'gewoon-menselijke' taal. Als we sommige dingen niet begrijpen komt dat door onze beperkte menselijke vermogens.
3. Het genre van een tekst, proza of poëzie bijvoorbeeld, moet worden afgeleid uit de context waarin de tekst staat. 
4. De hele Bijbel is Gods Woord en spreekt daarom zichzelf niet tegen.
5. God vertrouwde de Schrift, dus ook de Genesis tekst, toe aan de kerk. De tekst behoeft niet te worden gereconstrueerd uit buitenbijbelse bronnen.

Inhoud en structuur

Het boek is in de volgende onderdelen gestructureerd. We geven daarbij enkele dingen aan die uit de veelheid van onderwerpen aan de orde komen.

• Buitenbijbelse informatie bij de verklaring van de Schrift
  Wat betekent de literatuur uit het oude Nabije Oosten en de (evolutie)wetenschap voor de verklaring van Genesis 1 en 2?
     
• De historiciteit van Genesis 1:1-2:3
  Wat is het genre van dit Bijbelgedeelte als geheel? Is het feitelijke geschiedenis, of poëzie?
   
• De betekenis van 'In het begin schiep God de hemel en de aarde', Gen. 1:1
  Vormen die woorden een opschrift boven het verder scheppingsverhaal, of is het de allereerste scheppingsdaad op de eerste scheppingsdag? Kan het bijvoorbeeld zijn dat eerst de hemel en aarde ontstonden en pas na miljarden jaren dat wat volgens Genesis werd geschapen?
   
• De scheppingsdagen
  Wat is het karakter van deze dagen: echte dagen zoals wij die kennen van 24 uren, of misschien perioden van miljoenen jaren waarin evolutie ruimte kreeg? Wat zeiden Augustinus en Calvijn daarover, en helpt dat verder?
   
• 'God schiep'
  Is scheppen te voorschijn roepen 'uit het niets'? Of misschien eerder een functie geven aan bestaande dingen? Zijn scheppen en maken synoniem?
   
• Kosmologie van Hemel en Aarde
  Biedt Genesis een normatieve kosmologie? Wat moeten we denken van wateren boven, op en onder de aarde? Heeft de hemel een gewelf?
   
• De scheppingsdagen 1-6
  Na de eerdere meer algemene zaken worden in dit onderdeel alle scheppingsdagen een voor een behandeld. Vragen als: hoe kan er sprake zijn van avond en morgen tijdens de eerste dagen als pas op de vierde dag de zon, maan en sterren zijn geschapen? Is onze biologische soort equivalent met 'aard' in het scheppingsverhaal? Heeft God mensensoorten geschapen?   
   
• De voltooide schepping en de zevende dag
  Sterrenlicht en fossielen suggereren een miljarden jaren oude kosmos volgens de heersende wetenschap. Maar hoe oud is volgens Genesis de schepping na de zesde dag? Is er misschien sprake van schijnbare ouderdom?
  God rustte op de zevende dag. Wat betekent die 'rust' en duurt die nog altijd voort?
   
• De historiciteit van Genesis 2 en Tuin van Eden
  Hoe verhoudt zich het verhaal van Genesis 2 met dat in Genesis 1? Hoe moet het moeilijke vers 5 worden verklaard?
  Wanneer richtte God het paradijs in? Waar was het, zijn er misschien nog resten van te vinden? Kan Eden gezien worden als Gods 'heiligdom'?
   
• Het scheppingswerk en het Evangelie
  Wat zijn de gevolgen voor Christus' verzoeningswerk als de historiciteit van Genesis 1 en 2 wordt losgelaten. Wat betekent het voor het geloof en voor de kerk? Welke taken en verantwoordelijkheden liggen er om de waarheid van dit Schriftgedeelte te onderwijzen en te verdedigen?
   
• De schepping van de hemel en de engelen
  De hemel is Gods woonplaats. Waar bevindt zich de hemel? En hoe verhoudt deze zich tot de aarde, nu en na de wederkomst?
  Wat zijn engelen en wanneer zijn zij geschapen? Wat is hun taak en hoe worden zij ervaren?

Wat we hier aangaven is maar een fractie van alles wat er in het boek aan de orde komt. We hopen dat het voldoende is om het boek ter hand te nemen want wat er in geboden wordt is van uitermate groot belang voor christenen die in geloof willen vasthouden aan de betrouwbaarheid en het gezag van Heilige Schrift. En die zich ook willen wapenen tegen allerlei ontstaanstheorieën die hun geloof ondermijnen.

Het boek toont vanuit de Schrift zélf overtuigend aan dat de weergave van Gods scheppend handelen als letterlijk historisch kan en moet worden geloofd. Van Dam voert daarvoor tal van Schriftbewijzen aan. De conclusie kan niet anders zijn dan dat we op een 'jonge' aarde leven van ongeveer 6000 tot 10.000 jaar oud. Dat geeft spot en hoongelach in de wereld die rekent in miljarden jaren maar dat moeten christenen maar aanvaarden en zich er niet door van de wijs, geloof, laten brengen.

Is de historiciteit van Genesis belangrijk in het grote kader van Gods heilsplan? De auteur acht die van levensbelang. Raak je de feitelijkheid van de geopenbaarde scheppingsgeschiedenis kwijt, dan vroeg of laat ook de verzoening door het historische lijden, sterven en opstaan van Christus. De voorbeelden van hen die zó hun geloof kwijtraakten zijn talrijk, te beginnen bij Charles Darwin zelf.

Daarom pleit de hoogleraar voor intensieve aandacht voor goed onderricht op dit punt. In gezin, school en kerk. Laat ieder zijn verantwoordelijkheid kennen. Vaak wordt gedacht dat met het vasthouden aan de letterlijke weergave van Genesis studenten hun geloof verliezen. Maar Van Dam betoogt dat eerder het omgekeerde het geval is: door de historiciteit van Genesis 1 en 2 op losse schroeven te zetten verliezen mensen hun vertrouwen in de Schrift en daarmee hun geloof. Ook verdwalen ze in ethisch relativisme, denk aan de voortgaande intensieve seksuele revolutie.

Waardering

We hebben het boeiende boek met veel interesse gelezen en er veel van geleerd. Het is ook uitermate goed gedocumenteerd met bijna 900 noten en een bibliografie van maar liefst 700 titels waaronder ook veel Nederlandse. Het 'doorwrochte' werk ontkracht op een waardige manier allerlei aanvallen op de betrouwbaarheid van de Schrift en wapent tegen het heersende agressieve evolutiegeloof.

Prof. Van Dam sluit zijn boek op een prachtige wijze af met een doxologie, een lofprijzing zoals de Schrift die zelf geeft in Rom. 11:33;36 en Openb. 4:11

O, diepte van rijkdom, zowel van wijsheid als van kennis van God,

hoe ondoorgrondelijk zijn Zijn oordelen en onnaspeurlijk Zijn wegen!

"Want wie heeft de gedachten van de Heere gekend?

Of wie is Zijn raadsman geweest?"

wie heeft Hem eerst iets gegeven

en het zal hem vergolden worden?

Want uit Hem en door Hem en tot Hem zijn alle dingen. Hem zij de heerlijkheid, tot in eeuwigheid. Amen

En zoals we deze lof mogen echoën met de oudsten voor de hemelse troon:

U bent het waard, Heere, te ontvangen de heerlijkheid, de eer en de kracht, want U hebt alle dingen geschapen, en door Uw wil bestaan zij en zijn zij geschapen.

Aanbeveling

Graag bevelen we het boek aan. We zijn ervan overtuigd dat het jongeren, studenten, ouders en ouderen helpt de Schrift te verstaan op een cruciaal gedeelte van Gods openbaring.

Het Engelstalige boek is ook voor Nederlanders die middelbare school kennis hebben van deze taal, goed te lezen al kost dat enige inspanning. Het is beslist de moeite waard. Het zou heel mooi zijn als er ook een Nederlandse vertaling van verscheen zodat het een nog wijdere verspreiding kan krijgen.

In een mogelijk volgende druk zouden we ook graag een tekstregister zien. Verder kunnen dan misschien gelijk enkele kleine verbeteringen worden aangebracht. Pagina 214: 'find' zal 'fine' moeten zijn'; pagina 295: met 'lows' zal 'laws' zijn bedoeld; pagina 233: 'light years' is een afstand, geen tijd; pagina 272: de zin '… and a historical approach tot the Genesis account loses credibilty', is het niet net andersom?

Bestellen

Het boek In the beginning, Cornelis van Dam, 371 pagina's, is uitgeven door Reformation Heritage Books, Grand Rapids, Michigan. Het is te bestellen bij Bol.com (€30,99), Amazon.nl (€26,01) en Amazon.co.uk (£19.99). Prijzen op 18-06-21, vergelijk ook verzendkosten!

.